མི་སྡེ་བརྡ་བརྒྱུད།
མི་སྡེ་བརྡ་བརྒྱུད་ཟེར་མི་འདི་ སྤྱོད་མི་འདི་གིས་ ནང་དོན་དང་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་བ་བཟོ་ནི་ལུ་གཙོ་བོར་བཏོན་ཚུགས་པའི་ཨང་གནས་ཅན་གྱི་འཕྲུལ་རིག་ཅིག་ལུ་གོཝ་ཨིན། (Kaplan & Haenlein, 2010; Terry, 2009). ད་རུང་ Kent (2010) དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ མི་སྡེ་བརྡ་བརྒྱུད་ཟེར་མི་འདི་ བརྒྱུད་ལམ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཡོད་མི་ཅིག་དང་ བརྡ་འཕྲིན་བརྗེ་སོར་འབད་ཚུགས་མི་ ཡང་ན་ཕེསི་བུག་དང་ཊུའི་ཊར་ལ་སོགས་པའི་ལག་ཆས་ཚུ་ལག་ལེན་འཐབ་སྟེ་ འབྲེལ་བ་བཟོ་ཚུགས་མི་ཅིག་ལུ་ངོས་འཛིན་འབདཝ་ཨིན་པས། དེ་མ་ཚད་ ཡོངས་འབྲེལ་གྱི་ཐོག་ལས་བརྡ་སྤྲོད་འབད་ནི་དང་གཅིག་འབྲེལ་བཟོ་ནི། དེ་ལས་ མཉམ་འབྲེལ་བཟོ་ནི་ལུ་ཕན་གྲོགས་འབད་མི་གི་རིགས་ཅིག་ལུ་ཡང་སླབ་ཨིན་པས། (Russo, Watkins, Kelly, and Chan, 2008). དེ་ལས་ Kent (2010) གིས་སླབ་མི་ལྟར་དུ་འབད་བ་ཅིན་ མི་སྡེ་བརྡ་བརྒྱུད་འདི་ ཕན་ཚུན་འབྲེལ་བའི་སྒོ་ལས་ གོ་བརྡ་སྤྲོད་ཚུགས་པའི་བརྒྱུད་ལམ་ཅིག་ལུ་གོཝ་ཨིན་པས། མི་སྡེའི་གཅིག་འབྲེལ་གྱི་བྱུང་རབས་དང་འཁྲིལཝ་ད་ལུ་ མི་སྡེ་བརྡ་བརྒྱུད་ཀྱི་རྒྱུ་ཁུངས་འདི་ འགོ་དང་པ་ར་ སྤྱི་ལོ་ ༡༩༩༦ ལུ་ ཨཱན་ཌུ་ ཝེ་རེཆ་ཟེར་མི་གིས་གཞི་བཙུགས་འབད་ནུག། དེ་ལས་ཚུར་ ད་རེས་ནངས་པ་འབད་བ་ཅིན་ མི་སྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་ཀྱི་རྒྱུ་ཁུངས་ ཕེསི་བུག་དང་། ཊུའི་ཊར། ཊིག་ཊོག། ཨིནསི་ཊ་གརཱམ། ཡུ་ཊུབ། ལ་སོགས་པ་ཚུ་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ རྒྱལ་ཁབ་མཐའ་དབུས་མེད་པར་ ཕན་པ་སྦོམ་བྱུང་སྟེ་འདུག།
དེ་ཡང་ དང་པ་ར་ རིན་གོང་དང་འབྲེལ་བའི་ཕན་པ་ཡོདཔ་ཨིན། སྔར་སྲོལ་གྱི་ཚོང་འབྲེལ་སྐུལ་བསྒྲགས་ནང་ལུ་ ཌོ་ལར་ས་ཡ་སྦེ་ཕོག་མི་དང་ཕྱདཔ་ད་ལུ་ མི་སྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་ནང་ལུ་འབད་བ་ཅིན་ རིན་གོང་འདི་ཉུང་སུ་ཅིག་རྐྱངམ་གཅིག་སླབ་དོ་ཡོདཔ་ལས་ ཚོང་འབྲེལ་གྱི་དོན་ལུ་ལག་ལེན་འཐབ་ནི་ལུ་ཡང་འཇམ་ཨིན་པས། དེ་འབདཝ་ལས་ ཚོང་་པ་ཚུ་ལུ་འཆར་དངུལ་ཚད་ཅིག་ལས་བརྒལ་མེད་རུང་ མི་བསྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་གྱི་ཐོག་ལས་ ཚོང་བསྒྲགས་འབད་དེ་ཚོང་མགྲོན་པ་ཚུ་ལུ་སེམས་ཤུགས་བསྐྱེད་བཅུག་མི་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ ཚོང་ཁང་ནང་མ་ལྷོད་དེ་འབད་ཡུང་ ཡོངས་འབྲེལ་གྱི་ཐོག་ལས་བཙོངས་ཏེ་འོང་འབབ་སྦོམ་བཟོ་ནི་ལུ་ཕན་ཐོགས་འབྱུངམ་ཨིན་པས། (Weinberg, 2009). དེ་ལས་ གཉིས་པ་ལུ་ མི་མང་ཤོས་ཅིག་གིས་ར་ དུས་ཚོད་འདི་མི་སྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་ནང་ལུ་བརྡ་སྤྲོད་འབད་ནི་གི་ལས་དོན་ནང་ལུ་ གཏང་དོ་ཡོདཔ་ལས་ མི་སྡེའི་མཉམ་འབྲེལ་བཟོ་ནི་ལུ་ཕན་པ་དང་དགའ་སྤྲོའི་ལས་རིམ་མཐོང་ཚུགས་ནི་ལུ་ཕན་པ་འདུག། (Riegner, 2007). ད་རུང་ མི་སྡེ་བརྡ་བརྒྱུད་ཀྱི་ཐོག་ལས་ འཛམ་གླིང་ནང་གི་གནས་ཚུལ་ག་བཟུམ་ཡོད་རུང་ འཇམ་ཏོང་ཏོ་སྦེ་ཤེས་ཚུགསཔ་མ་ཚད་ རང་སོའི་མི་ཚེ་འགྱུར་བཅོས་འབད་ནི་གི་ཐབས་ལམ་ཚུ་ཡང་སྟོནམ་ལས་ མི་ཚེའི་འགྱུར་བ་ལུ་ཡང་ཕན་པ་འདུག། (Steuer, 1992). དེ་མ་ཚད་ མི་སྡེ་བརྡ་བརྒྱུད་ཀྱི་ཐོག་ལས་ ཚོང་འབྲེལ་གྱི་ཁྱབ་བསྒྲགས་ཚུ་འབད་དེ་ ཚོང་ཉོ་མི་མངམ་བཀུག་ཚུགས་མི་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ འོང་འབབ་སྦོམ་བཟོ་ཚུགསཔ་མ་ཚད་ མི་སྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་དང་འབྲེལ་བའི་ལས་རིམ་མ་འདྲཝ་ཚུ་འགོ་འདྲེན་འཐབ་སྟེ་ མང་དངུལ་བཟོ་ཚུགས་དོ་ཡོདཔ་ལས་ ཐོན་ཁུངས་འབྱུང་སའི་ས་གོ་འབདཝ་ལས་མི་ཚེའི་འཚོ་ཐབས་ལུ་ཡང་ཕན་པ་འདུག། (Helmsley, 2000).
མི་སྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ཕན་པ་དེམ་ཅིག་ཡོད་པའི་མཐའ་མར་ ཕན་པ་དང་འཁྲིལ་ཏེ་གནོད་པ་ཡང་སྦོམ་ཡོདཔ་ཨིན མི་སྡེ་བརྡ་བརྒྱུད་ཀྱི་ཐོག་ལས་ཚོང་འབྲེལ་འཐབ་དགོཔ་ད་ལུ་ ཅ་ལ་འདི་ཚུ་ཉོ་མི་གི་དང་འདོད་ལྟར་དུ་ དུས་ཚོད་ཁར་ལྷོད་མ་ཚུགསཔ་མ་ཚད་ ལ་ལུ་གིས་ཡོངས་འབྲེལ་གྱི་ཚོང་པ་རྫུས་མ་ཡང་བཟོ་སྟེ་ མགུ་སྐོར་རྐྱབ་མི་ཡང་འཐོན་དོ་ཨིན་པས། (Barefoot & Szabo, 2010). དེ་མ་ཚད་ Steinman and Hawkins (2010) དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ ཚོང་རྟགས་དང་པར་དབང་འདི་ཚོང་སྡེ་ནང་ལུ་མེད་ཐབས་མེདཔ་ཅིག་ཨིནམ་དང་ མི་སྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་ནང་ལས་ཕར་སྟོནམ་འབདཝ་ད་ལུ་ ཕྱི་འགྱུར་སྦེ་ལག་ལེན་འཐབ་མི་ཡང་ཐོནམ་ལས་ ཚོང་འབྲེལ་ནང་ལུ་ཐོ་ཕོག་དོ་ཡོདཔ་མ་ཚད་ རྩུབ་སྤྱོད་ཚུ་ཡང་འཐོནམ་ཨིན་མས། ད་རུང་ མི་འདི་ཚུ་གིས་ རང་གི་སྐོར་ལས་མི་སྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་ནང་བཙུགས་དོ་ཡོདཔ་ལས་ རང་གི་སྒེར་གསང་འདི་འབྱངམ་ཨིན་པས། དེ་མ་ཚད་ མི་སྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་ལུ་ལང་ཤོར་ཐལ་བའི་ཤུགས་ཀྱིས་ རང་གི་དུས་ཚོད་འདི་འཕྲོ་བརླག་གཏང་དོ་ཡོདཔ་དང་ གཞན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་ལུ་བལྟ་སྟེ་ རང་གི་ལམ་སྲོལ་འབྱང་ནི་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རང་བཙན་ལུ་ཡང་ཉེན་ཁ་ཡོདཔ་ཨིན་པས། (Sawyer & Gue-Ming Chen,2012). དེ་མ་ཚད་ མི་སྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་འདི་ཚད་ལས་བརྒལ་ཏེ་ལག་ལེན་འཐབ་མི་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ གཟུགས་ཁམས་ལུ་ཡང་གནོད་པ་འབྱུངམ་ཨིན་པས། (Robinson & Smith, 2021).
རྒྱུ་མཚན་དེ་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ འབྲུག་གཞུང་གི་མི་སྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་དང་འཁྲིལཝ་ད་ མི་དབང་འབྲུག་རྒྱལ་བཞི་པ་འཇིགས་མེད་སེངྒེ་དབང་ཕྱུག་མཆོག་གིས་ སྤྱི་ལོ་ ༡༩༩༩ སྤྱི་ཟླ་ ༦ པའི་སྤྱི་ཚེས་ ༢ ལུ་གློག་རིག་ཡོངས་འབྲེལ་དང་ རྒྱང་མཐོང་གཞི་བཙུགས་མཛད་པའི་སྐབས་ ཡོངས་འབྲེལ་དང་རྒྱང་མཐོང་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ ལེགས་ཉེས་དང་ཕན་གནོད་ཚུ་ རང་དང་མི་སྡེའི་གཉིས་ཆ་ར་ལུ་ཡོདཔ་ལས་ ན་གཞོན་ཚུ་གིས་ལེགས་ཤོམ་གྱི་དབང་ལུ་ལག་ལེན་འཐབ་དགོ་པའི་ཐུགས་གཏད་ཚུ་གསུངས་སྟེ་འདུག། དེ་འབདཝ་ལས་བརྟེན་ཏེ་ མི་སྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་འདི་ལེགས་པའི་ཕྱོགས་ལུ་ལག་ལེན་འཐབ་ཤེས་ནིའི་དོན་ལུ་ དང་པ་ར་ མི་སྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་འདི་ཕྱི་འགྱུར་སྦེ་ལག་ལེན་མི་འཐབ་ནི་གི་དོན་ལུ་ བརྡ་བརྒྱུད་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་སྤེལ་དགོཔ་དང་། གཞུང་གི་ཁ་ཐུག་ལས་འབད་རུང་ བརྡ་བརྒྱུད་དང་འབྲེལ་བའི་ཁྲིམས་ལུགས་ཚུ་དམ་དམ་བཟོ་དགོཔ་མ་ཚད་ དུས་ཚོད་འཕྲོ་བརླག་མི་འགྱོ་ནི་དོན་ལུ་ ཉིན་བསྟར་གྱི་ལས་འཆར་ཚུ་བཟོ་སྟེ་ཚད་དང་ལྡནམ་སྦེ་ལག་ལེན་འཐབ་དགོཔ་འདུག། དེ་མ་ཚད་ མི་སྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་ཀྱི་ཐོག་ལས་་ཚོང་འབྲེལ་འཐབ་པའི་སྐབས་ལུ་ཡང་ སྔོན་གོང་ལས་གདོང་ལེན་འབད་ཚུགས་པའི་འཆར་གཞི་ཚུ་བཟོ་དགོཔ་འདུག། ད་རུང་མི་སྡེའི་བརྡ་བརྒྱུད་ལུ་ལང་ཤོར་ཐལ་བའི་དབང་གིས་ ཡུན་རིངམོ་སྦེ་ལག་ལེན་འཐབ་པ་ཅིན་ གཟུགས་ཁམས་ལུ་གནོད་པ་ཡོདཔ་ལས་ རང་སོའི་བུ་གཞི་ཚུ་ལུ་བསླབ་བྱ་བྱིན་ཏེ་ བདག་འཛིན་འབད་དགོ་པའི་འགན་ཁུར་འདི་ཕམ་ཚུ་ལུ་ཕོགཔ་ཨིན་པས། (Robinson & Smith, 2021).
རྒྱབ་རྟེན།
A history of social Networking sites(2011) Retrieved from httpps://www.cbsnews.com.
Kalan, A. L., (2010). Users of the world, The challenges and opportunities of social media. Business Horizons, 53(1), 59-68 doi:10.1016/j.bushor.2009,o9,003.
Kent, M, L., (2010). Directions in social media for professionals and scholars. In R.L Health (Ed). Handbook of public Relations(2nd ed., pp.643-656). Thousand Oaks, CA : Sage.
Robinson & Smith, M.A., (2021). What are the solutions to handle social media challenges. Retrieved from Https://hipsocial.com on 21st july 2022.
Russio, A., Watkins, J., Kelly, L., & Chan,S. (2008). Participatory communications with social media. Curator: The Museum Journal, 51, 21- 31.doi:10.11111/j.2151.
Sawyer & Gue-Ming Chen.,(2012).The impact of social Media on Intercultural Adaptation. Retrieved from https://web.Uri.edu on 21st july 2022.