ཡོངས་འབྲེལ། Internet
ཡོངས་འབྲེལ་གྱི་བྱུང་རབས་འདི་ ཚན་རིག་པ་དང་བཟོ་རིག་པ་ཚུ་གིས་ གློག་རིག་ཡོངས་འབྲེལ་བཟོ་སྟེ་ ཕན་ཚུན་མཐུད་འབྲེལ་འབད་ནི་གི་དོན་ལུ་ བརྩོན་ཤུགས་བསྐྱེད་མི་ལས་ འབྱུང་བྱུངམ་ཨིན། ཡོངས་འབྲེལ་གྱི་མཐུན་རྐྱེན་ཆ་ཚང་འདི་ ཡོངས་འབྲེལ་གྱི་ཐོག་ལས་ ཡོངས་འབྲེལ་དང་ ཅ་ཆས་ཚུ་གི་བར་ན་ བརྡ་སྤྲོད་འབད་ནི་གི་དོན་ལུ་ ལག་ལེན་འཐབ་མི་ ཁྲིམས་ལུགས་ཆ་ཚང་ཅིག་ཨིནམ་ད་ འདི་ཡང་ ཡུ་ཨེས་ལུ་ ཞིབ་འཚོལ་དང་གོང་འཕེལ་ལས་ བྱུང་ཡོདཔ་ད་ རྒྱལ་སྤྱིའི་མཉམ་འབྲེལ་ནང་ལུ་ དམིགས་བསལ་གྱིས་ ཡུ་ནའི་ཊེཊ་ཀིང་ཌོམ་དང་ ཕཱརན་སི་གི་ཞིབ་འཚོལ་པ་ཚུ་དང་གཅིག་ཁར་ འབྲེལ་གཏོགས་འབད་ནུག།
སྤྱི་ལོ་༡༩༥༠ལོ་གྲངས་ལུ་ གློག་རིག་གི་མཚོན་རིག་འདི་ གློག་རིག་ལག་ལེན་འཐབ་མི་ཚུ་གི་བར་ན་ དུས་ཚོད་བརྗེ་སོར་འབད་ནི་འདི་ བརྩི་འཇོག་འབད་ནི་འགོ་བཙུགས་ཡོདཔ་དང་ ཤུལ་ལས་ འ་ནི་འདི་ ས་ཁོངས་རྒྱ་སྦོམ་གྱི་ཡོངས་འབྲེལ་ནང་ལུ་ གྲུབ་ཚུགས་པའི་འོས་འབབ་ཡོདཔ་སྦེ་ཨིན་མས། J.C.R. Lickliderགིས་ United Statesགི་བདེ་སྲུང་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ བརྡ་དོན་བཟོ་སྦྱོར་གྱི་ཐབས་རིག་ཡིག་ཚང་ནང་ལུ་ ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་ཡོངས་འབྲེལ་གྱི་བསམ་འཆར་འདི་ བཟོ་ཡོདཔ་ཨིན་མས། རང་དབང་ཅན་སྦེ་ RANDལས་འཛིན་གྱི་ Paul Baranགིས་ སྤྱི་ལོ་༡༩༦༠གྱ་གྲངས་ལུ་ བརྡ་འཕྲིན་གྱི་གནས་སྡུད་ལུ་གཞི་བཞག་སྟེ་ བཀྲམ་སྤེལ་འབད་ནི་གི་གྲོས་འཆར་བཀོད་ཡོདཔ་ད་ Donald Daviesགིས་ སྤྱི་ལོ་༡༩༦༥ལུ་ National Physical Laboratory(NPL)ནང་ལུ་ United Kingdomལུ་ རྒྱལ་ཡོངས་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་གནས་སྡུད་ཡོངས་འབྲེལ་བཟོ་ནི་གི་གྲོས་འཆར་བཀོད་ནུག།
ARPA གིས་ སྤྱི་ལོ་༡༩༦༩ ལུ་ Robert Taylor གིས་ བཀོད་ཁྱབ་འབད་དེ་ Lawrence Roberts གིས་ འཛིན་སྐྱོང་འཐབ་མི་ ARPANET ལས་འགུལ་གོང་འཕེལ་གྱི་དོན་ལུ་ ཁག་འབག་བྱིན་ཡོདཔ་ཨིན། ARPANET གིས་ Davies དང་ Baran གིས་གྲོས་འཆར་བཀོད་མི་ སྦུང་ཚན་སོར་བསྒྱུར་འཕྲུལ་རིག་འདི་ ངོས་ལེན་འབད་ཡོདཔ་ཨིན། བརྡ་འཕྲིན་བཟོ་སྦྱོར་གྱི་ཡོངས་འབྲེལ་འདི་ Bolt དང་ Beranek དེ་ལས་ Newman གི་སྡེ་ཚན་གྱིས་ བཟོ་བཀོད་དང་ ཁྱད་ཚད་ཚུ་ Bob Kahn གིས་འགོ་འཁྲིད་འབད་དེ་ བཟོ་བསྐྲུན་འབད་ཡོདཔ་ཨིན། གཙོ་འཛིན་ལས་གཙོ་འཛིན་གྱི་གྲོས་མཐུན་འདི་ UCLA ལུ་ཡོད་པའི་ མཐོ་རིམ་ཤེས་ཚད་མཐར་འཁྱོལ་མི་ སློབ་ཕྲུག་སྡེ་ཚན་ཅིག་གིས་ གསལ་བཀོད་འབད་ཡོདཔ་ད་ འདི་ཡང་ Steve Crocker དང་ Jon Postel དེ་ལས་ གཞན་མི་ཚུ་གིས་ འགོ་འཁྲིད་འབད་དེ་ཨིན་མས། ARPANET འདི་ ཡུ་ཨེས་ཨེ་ལུ་ མགྱོགས་དྲགས་སྦེ་ ཁྱབ་སྤེལ་འགྱོ་སྟེ་ ཡུ་ནའི་ཊེཊ་ཀིང་ཌོམ་དང་ ནོར་ཝེ་ལུ་ འབྲེལ་བ་འཐབ་ནུག།
སྤྱི་ལོ་༡༩༧༠གྱ་གྲངས་ལུ་ ཧེ་མའི་ཐུམ་སྒྲིལ་སོར་བསྒྱུར་འབད་མི་ཡོངས་འབྲེལ་ལེ་ཤ་ཅིག་ཐོན་ཏེ་ ཞིབ་འཚོལ་འབད་དེ་ གནས་སྡུད་ཡོངས་འབྲེལ་བྱིན་ནུག Louis Pouzin དང་ Hubert Zimmermann གིས་ IRIAལུ་ ཡོངས་འབྲེལ་གྱི་ཐབས་ལམ་འཇམ་ཏོང་ཏོ་བཟོ་ནི་གི་ཐབས་ལམ་འགོ་བཙུགས་ནུག Peter Kirsteinགིས་ སྤྱི་ལོ་༡༩༧༣ལུ་ Londonགི་གཙུག་ལག་སློབ་སྡེ་ནང་ལུ་ ཡོངས་འབྲེལ་གྱི་ལཱ་འདི་ ལག་ལེན་འཐབ་ནུག ARPA གི་ལས་རིམ་དང་ རྒྱལ་སྤྱི་ཡོངས་འབྲེལ་ལཱ་འབད་མི་སྡེ་ཚན་གྱིས་ ཡོངས་འབྲེལ་གྱི་དོན་ལུ་ བསམ་འཆར་ཚུ་ བཟོ་སྟེ་ ལེགས་བཅོས་འབད་དེ་ ཡོངས་འབྲེལ་སོ་སོ་སྦེ་ ཡོངས་འབྲེལ་གྱི་ཡོངས་འབྲེལ་ནང་ མཉམ་འབྲེལ་འབད་ཚུགས། ད་རེས་ Stanfordགཙུག་ལག་སློབ་སྡེ་ནང་ལུ་ཡོད་མི་ Vint Cerfདང་ DARPAལུ་ཡོད་མི་ Bob Kahnགིས་ སྤྱི་ལོ་༡༩༧༤ལུ་ ཡོངས་འབྲེལ་གྱི་སྐོར་ལས་ ཞིབ་འཚོལ་འབད་མི་འདི་ དཔར་བསྐྲུན་འབད་ནུག བཟོ་བཀོད་འདི་ནང་ལུ་ Louis Pouzin གིས་བཀོད་ཁྱབ་འབད་མི་ French CYCLADES ལས་འགུལ་ནང་ལུ་ འགོ་ཐོག་བཏོན་མི་བསམ་གཞི་ཚུ་ཚུདཔ་ཨིན། ཐུམ་སྒྲིལ་སོར་བསྒྱུར་གྱི་ཡོངས་འབྲེལ་གོང་འཕེལ་འདི་ སྤྱི་ལོ་༡༩༧༠ལོ་གྲངས་ལུ་ UCLAལུ་ཡོད་པའི་ Leonard Kleinrockགིས་ ཨང་རྩིས་རིག་པའི་ལཱ་གིས་ རྒྱབ་སྐྱོར་འབད་ནུག།