སྤ་ཆུ། - Rivers of Bhutan
སྤ་ཆུ།
༉ སྤ་ཆུ་འདི་ འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ནུབ་ཕྱོགས་སྤ་རོ་རྫོང་ཁག་གི་བྱང་ཁ་ཐུག་ལུ་ མཐོ་ཚད་མི་ཊར་ ༧༣༢༦ འབད་གངས་ཆེན་་ཇོ་མོ་ལྷ་རི་ལས་ འཇིགས་མེད་རྡོ་རྗེ་དབང་ཕྱུག་རྒྱལ་ཡོངས་གླིང་ཀ་བརྒྱུད་དེ་བབས་ཏེ་ སྤ་རོ་ཁྲོམ་བརྒྱུད་དེ་ལྷོ་ཕྱོགས་ལུ་འགྱོཝ་ཨིན། གཏམ་རྒྱུད་ནང་ལུ་ ཇོ་མོ་ལྷ་རི་འདི་ འབྲས་ལྗོངས་ཀྱི་གངས་རི་ མི་ཊར་ ༨༥༨༦ འབད་མི་ཀང་ཆེན་ཇུང་ག་གི་ཨམ་སྲུ་ཨིནམ་ལས གངས་རིས་ཚུ་གི་ལྷ་མོ་སྦེ་རྩིཝ་ཨིན་པས། གཙང་ཆུ་འདི་ལུ་ སྤ་ཆུ་ཟེར་སླབ་དགོ་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་ སྤ་རོ་རྫོང་ཁག་ལས་བརྒྱུད་དེ་འོང་ནི་འདི་གིས་ཨིན་པས།
སྤ་ཆུ་འདི་ ཇོ་མོ་ལྷ་རི་ལས་བབ,་ཞིནམ་ལས་དང་པ་ར་ རྒྱལ་བ་ལོ་རས་པའི་སྒྲུབ་ཕུག་གི་མཐའ་མ་ལས་མར་བབས་ཏེ་ འབྲུག་ལུ་ཡོད་པའི་ཇོ་བོ་གི་ལྷ་ཁང་རྙིང་ཤོས་ སྐྱིད་ཆུ་ལྷ་ཁང་གི་ཉེ་འདབས་ལས་བབས་ཏེ་འོངམ་ཨིན། སྐྱིད་ཆུ་ལྷ་ཁང་འདི་ དུས་རབས་བདུན་པ་ནང་ བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཆེན་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་གིས་རྐྱབ་གནང་གནངམ་ཨིན་པས། དེ་ཁ་ལས་མར་བབས་ཏེ་འོངམ་ད་ གཙང་ཆུ་འདི་སྤོ་ཚོང་འདུས་ཁྲོམ་གྱི་གཡོན་ཁ་ཐུག་ལས་བབས་ཏེ་འོངམ་ད་ ཁྲོམ་གྱི་མཇུག་ལུ་ལྷོདཔ་ད་གཙང་ཆུ་དེའི་གཡོན་ཁ་ཐུག་ལུ་ ཡོངས་གྲགས་ཅན་གྱི་སྤ་རོ་རིན་སྤུང་རྫོང་ཆགས་ཏེ་ཡོདཔ་ཨིན། རྫོང་འདི་ སྤྱི་ལོ་ ༡༦༤༥ ལུ་ ཆོས་རྒྱས་ངག་དབང་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་བཞེངས་གནང་གནངམ་ཨིན་པས། རྫོང་དེ་ཁར་འགྱོ་དགོ་པ་ཅིན་ སྤ་ཆུ་གུ་ལས་རྐྱབ་སྟེ་ཡོད་མི་ཉ་མེད་ཟམ་པ་བརྒྱུད་དེ་འགྱོ་དགོཔ་ཨིནམ་དང་ ད་རེས་ཡོད་པའི་ཟམ་འདི་ སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༩ ལུ་ འཕྱགས་འབག་པའི་ཤུལ་ལུ་ གསརཔ་རྐྱབ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
གཞན་ཡང་ སྤ་ཆུ་གི་ལྟག་ལུ་ར་ སྤྱི་ལོ་ ༡༩༩༤ སྤྱི་ཟླ་ ༡༡ པའི་སྤྱི་ཚེས་ ༤ ལུ་ འགོ་བཙུགས་མི་ སློབ་དཔོན་སྦྱོང་བརྡར་འབད་སའི་ལྟེ་བ་སྤ་རོ་ཤེས་རིག་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭ་ཆགས་ཡང་ཏེ་ཡོདཔ་ཨིན། དེ་མ་ཚད་ སྤ་ཆུ་གི་ཉེ་འདབས་ལུ་ ད་རུང་ སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༨ ལུ་བཟོ་་སྐྲུན་འབད་ཡོད་མི་ ཀི་ལོ་མི་ཊར་ ༦ འབད་མི་ འབྲུག་གི་རྒྱལ་སྤྱི་གནམ་གྲུ་ཐང་ཡང་ཡོདཔ་ཨིན། ཆུ་འདི་ སྤ་རོ་རྫོང་ཁག་བརྒྱུད་དེ་བབས་ཞིནམ་ལས་ སགནས་ཆུ་འཛོམས་ཟེར་ས་ལུ་ལྷོདཔ་ད་ ཐིམ་ཕུག་ཁ་ཐུག་ལས་འབབ་མི་ ཝང་ཆུ་དང་གཅིག་ཁར་བསྡོམས་ཨིནཔས། ཆུ་འཛོམས་ཟེར་སླབ་དགོ་མི་འདི་ཡང་ སྤ་ཆུ་དང་ཝང་ཆུ་གཉིས་ བསྡོམ་ས་འབདཝ་ལས་བརྟེན་ཨིན་པས། གཙང་ཆུ་འདི་ ཆུ་འཛོམས་ལས་བབས་ཏེ་འགྱོཝ་ད་ ཧཱ་རྫོང་ཁག་བརྒྱུད་དེ་འབབ་མི་ཧ་ཆུ་དང་གཅིག་ཁར་བསྡོམས་ཏེ་ ཆུ་ཁ་རྫོང་ཁག་ནང་ལུ་འབབ་ཨིན་མས། ཆུ་ཁ་རྫོང་ཁག་ནང་ལྷོདཔ་ད་ གཙང་ཆུ་འདི་ལས་བརྟེན་ཏེ་ མེ་ག་ཝཊ་ ༣༣༦ འབད་མི་ ཆུ་ཁ་གློག་མེ་ལས་འགུལ་གཞི་བཙུགས་འབད་དེ་ཡོདཔ་དང་ གཙང་ཆུ་གི་ཉེ་འདབས་ལས་ཕར་ གཏེར་བཏོན་དྲུག་སྒྲ་རྡོ་རྗེ་གིས་བྱིན་གྱིས་བརླབས་གནང་མི་གནས་ཡང་ལེ་ཤ་མཇལ་ཚུགས། གཙང་ཆུ་འདི་ ཆུ་ག་རྫོང་ཁག་གི་ཕུན་ཚོགས་གླིང་དྲུང་ཁག་བརྒྱུད་དེ་ རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཁབ་ནང་བབས་ཏེ་འགྱོཝ་ཨིན།
སྤ་ཆུ་འདི་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ སྤ་རོ་རྫོང་ཁག་གི་ས་གནས་མང་ཤོས་ཅིག་ནང་ལུ་ར་ ཨེ་པཱལ་དང་ཁམ་ལ་སོགས་པའི་ཤིང་འབྲས་དང་ བྱཱ་ཚུ་འཚ་བཏུབ་ཨིན་པས། འདི་ཡང་ ཧེ་མ་ཧཱ་གི་སྐྱེས་ལྷ་ཨཔ་ཁྱུང་བདུད་དང་སྤ་རོ་གི་སྐྱེས་ལྷ་དགེ་ནས་གཉིས་ཀྱིས་ ཁོང་རའི་གཡུས་ཁར་ཆུ་འདྲེན་འདྲ་གཏང་ནི་སྦེ་བསྟུན་གྲོས་འབད་ཡོདཔ་སྦེ་ཨིན་པས། ཨིན་རུང་ དྲོ་པ་ཨཔ་ཁྱུང་བདུད་གཉིད་མ་འཚོརཝ་ཅིག་ལས་ ཨཔ་དགེ་ནས་ཀྱིས་ཆུ་ག་ར་ཁོ་རའི་གཡུས་ཁར་བཏང་བཞག་ནི་འདི་གིས་ཨིན་ཟེར་བའི་གཏམ་བརྒྱུད་ཡང་འདུག།
སྤ་ཆུ་ནང་ལུ་ པཱན་གྲུ་གཏང་ས་ཡང་ཡོདཔ་ཨིན་པས། ས་ཆུ་འདི་ ཆུང་ཚུ་ཅིག་འབདཝ་ལས་ གྲུ་གཏང་ནི་ལུ་དེ་ཅིག་སྦྱང་བ་མེད་མི་ཚུ་གིས་ཡང་ གཏང་ཚུགས་ནི་ཨིན་པས།ས་གོ་འདི་འབད་བ་ཅིན་ སྤ་ཆུ་གི་སྨད་ཁ་ཐུག་ ཆུ་འཛོམས་ལུ་ཨ་ཙི་མ་ལྷོདཔ་ཚུན་ཚོད་ཡོདཔ་ཨིན་པས། ཨིན་རུང་ གྲུ་གཏང་ནི་ལུ་ཉམས་མྱོང་ཡོད་མི་ཚུ་གིས་འབད་བ་ཅིན་ འཕྲོ་མཐུད་དེ་ར་ཝང་ཆུ་ནང་འགྱོ་ས་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
རྒྱབ་རྟེན་དཔེ་ཐོ།
kyichu lhakhang. (n.d.). Retrieved from wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Kyichu_Lhakhang
Paro Chhu. (n.d.). Retrieved from wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Paro_Chhu
Paro College of Education. (n.d.). Retrieved from PCE: https://www.pce.edu.bt/
Tamchog Lhakhang. (n.d.). Retrieved from Tourism Council of Bhutan: https://www.bhutan.travel/attractions/tamchog-lhakhang
Samten. Lecturer of College of Language and Culture studies, Trongsa.