གླིང་བཞི་གཡུལ་རྒྱལ་རྫོང་། Ι Yuelgel Dzong, Lhingzhi
གླིང་བཞི་གཡུལ་རྒྱལ་རྫོང་།[ཞུན་དག།]
འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ནང་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ཀྱི་བསྟན་པ་དར་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཨིནམ་དང་འདི་ནང་རྫོང་གཞིས་དང་ལྷ་ཁང་དགོན་སྡེ་མང་རབས་ཅིག་ཡོདཔ་ཨིན། དེ་ཚུ་གི་གྲས་ལས་གླིང་བཞི་གཡུལ་རྒྱལ་རྫོང་འདི་རྫོང་གཞིས་རྙིང་ཤོས་དང་རྒྱལ་རབས་ཅན་གྱི་རྫོང་ཅིག་ཨིན། རྫོང་འདི་ཕྱི་ཆགས་ཐངས་ཀྱི་བཀོད་པ་ལེགས་པའི་ཁར་ནང་ན་བྱིན་རླབས་ཅན་གྱི་ནང་རྟེན་ཚུ་བཞུགས་ཏེ་ཡོདཔ་མ་ཚད་བོད་ཀྱི་སྡེ་སྲིད་གྲོང་སྨད་པ་ཕྲིན་ལས་རྒྱ་མཚོ་གིས་གཙོས་པའི་རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་དགྲའི་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་བའི་རྫོང་ཅིག་འབད་ནི་འདི་གིས་རྩ་ཅན་ཅིག་སྦེ་བརྩིཝ་ཨིན།
ས་གནས་ཆགས་ས།[ཞུན་དག།]
གླིང་བཞི་ལུ་འགྱོ་སའི་ལམ་ཡང་ཁག་གཉིས་སྦེ་ཡོདཔ་དང་ གཅིག་རྒྱལ་ས་ཐིམ་ཕུག་ཁྲོམ་ལས་ བྱང་ཁ་ཐུག་ རྟ་མགོ་རྡོར་གདན་ནང་ལས་སྦེ་འགྱོཝ་ད་ ཉིན་ལམ་གཉིས་ནང་ གླིང་བཞི་རྫོང་ནང་ལྷོད་དོ་ཡོདཔ་དང་། སོ་སོ་འདི་ སྤ་རོ་འབྲུག་རྒྱལ་རྫོང་ལས་ ཤར་ན་ཚུན་སྣུམ་འཁོར་ནང་སོང་ཞིན་ན། དེ་ནང་ལས་ཐོན་ཏེ་ ཉིན་ལམ་གཉིས་དེ་ཅིག་རྐང་ཐང་སྦེ་འགྱོཝ་ད་ལྷོད་ཚུགས་པའི་ས་ཁར་ཆགས་ཏེ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།
རྫོང་འདི་རྒྱ་མཚོའི་མཐའ་མ་ལས་མི་ཀྲར་༤༡༥༠ གི་ས་ཁར་ག་ནི་བ་མཐོང་གསལ་ཆེ་བའི་སྤོ་ཏོག་ཅིག་གུར་ཆགས་ཏེ་ཡོདཔ་དང་དེ་ཡང་བོད་དམག་ལས་རྒྱལ་བའི་དྲན་རྟེན་ལུ་འབྲུག་གི་སྡེ་སྲིད་ཁྲི་རབས་གསུམ་པ་ཆོས་རྒྱལ་མི་འགྱུར་བརྟན་པ་ (ཁྲི་ལོ་༡༦༦༧-༡༦༨༠) གིས་བཞེངས་གནང་ཡོདཔ་ཨིན་པས། དེ་ཡང་འབྲུག་གི་རྒྱལ་རབས་སློབ་དཔོན་པདྨ་ཚེ་དབང་གིས་སྦྱར་བ། འབྲུག་གསལ་བའི་སྒྲོན་མེ་ (གནམ་ལོ་མེད་༢༠༠༤ཤོག་གྲངས་༢༡༧) ལས་ “དབང་འདུས་ཕོ་བྲང་རྫོང་དཔོན་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་རྫོང་ཁག་གླིང་གཞི་ཕྱོགས་ཀྱི་དམག་དཔོན་དུ་སོང་བ། ཉིན་གཅིག་བཟང་པོའི་ལོགས་བྱ་བ་དེར་དམག་རྒྱབ་ལ་ཕྱིན་པས། དེར་ཡང་བྱུས་ཉེས་སུ་སོང་བས་མི་མང་པོ་ཤི། ཁོ་རང་ཆོས་རྗེ་ཕུན་ཚོགས་པས་ཤེད་འདྲེན་པས་ཐར་ཙམ་བྱུང་། མ་གསང་སྒྲུབ་སྡེ་བྱ་བ་ས་གནད་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་གཞན་གྱིས་མནན་པས་སྤིར་ལྕོག་རྒྱབ། མེ་མདའ་སེ་ཆར་བཞིན་བཏང་བས་རྫོང་ཕྱིའི་དམག་ཐམས་ཅད་ནང་དུ་བྲོས་པ་སོགས་ཀྱིས་ཤིན་ཏུ་མི་བདེ་བ་བཅས་ཤོར་ལ་ཁད་དུ་གྱུར་པ་དེའི་ཚེ། སྡེ་སྲིད་མི་འགྱུར་བརྟན་པས་བུམ་ཐང་བྱ་དཀར་ནས་ངག་དབང་རབ་བརྟན་ཚུར་བོས་ཏེ་ དགོན་དམག་ལྷག་འཇོག་ཁ་ཡར་ཡོད་པ་འཁྲིད་དེ་འབྲོག་གླིང་གཞིའི་ཕྱོགས་སུ་རྒྱབ་དཔུང་དུ་བཏང་བར་མཛད་འདུག་པ་ལས་གཡུལ་འཁྲུགས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་སྟེ། བྱ་དཀར་གཡུལ་རྒྱལ་རྫོང་ཞེས་པ་དང་། གླིང་གཞི་གཡུལ་རྒྱལ་རྫོང་ཞེས་པ་དེ་ལས་བྱུང་” ཟེར་བཀོད་དེ་ཡོད་དོ་བཟུམ་དགེ་ལྡན་པའི་དཔུང་ཆེན་བཞི་པ་འབྲུག་ལུ་བཙུགས་པའི་སྐབས་དམག་ལས་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་པའི་དྲན་རྟེན་སྦེ་སྡེ་སྲིད་ཁྲི་རབས་གསུམ་པ་ཆོས་རྒྱལ་མི་འགྱུར་བརྟན་པ་མཆོག་གིས་སྤྱི་ལོ་༡༦༦༨ གནམ་ལོ་ས་སྤྲེལ་ལུ་གསར་བཞེངས་མཛད་གནང་ནུག།
རྫོང་འདི་གནམ་བྱཱར་དགུན་མེད་པར་ཁཝ་གིས་བརྒྱན་ཏེ་ཡོད་པའི་མཐོ་ཞིང་མཛེས་པའི་གངས་རི་ཚུ་གིས་ལྕགས་རིའི་ཚུལ་སྦེ་བསྐོར་ཏེ་ཡོད་མི་ཚུ་ལས་བསིལ་བ། ཞིམ་པ། ཡང་བ། འཇམ་པ་ལ་སོགས་པའི་ཡན་ལག་བརྒྱད་དང་ལྡན་པའི་འབབ་ཆུའི་རྒྱུན་ལྷུང་ལྷུང་འབབ་པའི་ལྟག་ལུ་ རང་བཞིན་གྱིས་ཁམས་གཙང་བའི་ ས་གནས་མཎྜལ་ཕུལ་ཕུལཝ་བཟུམ་མའི་སྤོ་ཏོག་ཅིག་གུར་ སྟེང་ཕྱོགས་ལྷ་ཡི་གཡུས་ལས་བབས་བབས་བཟུམ་དང་། འོག་ཕྱོགས་ཀླུ་ཡི་གཡུས་ལས་འཁྲུངས་འཁྲུངསམ་བཟུམ་སྦེ་ཆགས་ཏེ་ཡོདཔ་ཨིན།
གླིང་བཞིའི་ས་གནས།[ཞུན་དག།]
སྤྱིར་བཏང་གླིང་བཞིའི་ས་གནས་འདི་སྲོལ་འཛིན་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་རྩོམ་སྒྲིག་འབད་དེ་ཡོད་མི་གནས་ཡིག་ཀུན་ཕན་ལམ་སྟོན་གླེགས་བམ་༡༢ པ་ (གནམ་ལོ་མེད་༢༠༡༧ ཤོག་གྲངས་༡༣༧) ལས་ “ཧེ་མ་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་དང་ཕ་ཇོ་འབྲུག་སྒོམ་ཞིག་པོ་བླམ་འབྲུག་པ་ཀུན་ལེགས་དང་གྲུབ་ཐོབ་སྤྱིལ་དཀར་བ། རྗེ་འཇམ་དབྱངས་ཀུན་དགའ་སེངྒེ་ལ་སོགས་པ་དཔལ་ལྡན་འབྲུག་པའི་བསྟན་པ་འཛིན་པའི་སྐྱེས་བུ་མང་རབས་ཅིག་གིས་ཞབས་ཀྱིས་བཅགས། བྱིན་གྱིས་བརླབས་གནངམ་མ་ཚད་སྤྱི་ལོ་༡༦༡༦ ལུ་ལྷ་དང་བླ་མའི་ལུང་བསྟན་གྱིས་སྦེ་མཐུ་ཆེན་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཞབས་དྲུང་ངག་དབང་རྣམ་པར་རྒྱལ་བ་མཆོག་ཡང་ཆིབས་ཁ་ལྷོ་ལུ་བསྒོར་ཏེ་ཆིབས་བསྐྱོད་གནང་སའི་འབྱོན་ལམ་ཡང་ས་གནས་དེ་ཁ་ལས་མར་སྦེ་བྱོན་ནུག།” ཟེར་བཀོད་དེ་ཡོད་དོ་བཟུམ་ ཨོ་རྒྱན་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་གི་ཞབས་ཀྱིས་བཅགས་ཏེ་ བྱིན་གྱིས་བརླབས་གནང་བའི་གནས་ཅིག་ཨིན་པའི་ཁར་ ལྷག་པར་དུ་ཕ་ཇོ་འབྲུག་སྒོམ་ཞིག་པོ་བྱོན་ཏེ་ ལྟས་ངན་སྦྲུལ་མགོ་བོང་མཇུག་བཏུལ་ཏེ་ ལྟས་ངན་གཡང་ལུ་ཁུག་པའི་བཀའ་དྲིན་དགའ་ཚོར་གྱི་ཚུལ་ལུ་ གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་གིས་ཕ་ཇོ་ཁོ་ར་ལུ་ལུང་བསྟན་པའི་གནས་ གླིང་བཞི་བྱ་རྒོད་རྫོང་གིས་གཙོས་པའི་ གཡུས་མི་འབྲོག་གནས་དང་བཅསཔ་ ཕ་ཇོ་ལུ་ཕུལ་བའི་དུས་ཚོད་དེ་ནང་ ཕ་ཇོ་མཆོག་གིས་དགེའུ་རྫ་བྲག་ཕུག་དང་ སྲོས་སྤྲུལ་དུར་ཁྲོད་རྟ་ར་ལ་ཁ་ལ་སོགས་པའི་ ས་གནས་མཐའ་དབུས་མེདཔ་ཞབས་ཀྱིས་བཅགས་ཏེ་ བྱིན་གྱིས་བརླབས་གནང་བའི་ཁར་ ལྷག་པར་དུ་ཞབས་དྲུང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གླིང་བཞི་ལྕེ་པའི་ས་ལས་བརྒྱུད་དེ་ འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ནང་བྱོན་པའི་འབྱོན་ལམ་གཙོ་བོ་ཅིག་ཨིནམ་ལས་ གནས་ཁྱད་པར་ཅན་ཅིག་ཨིན་པས།
དེ་གི་ཤུལ་ལས་རྗེ་མཁན་ཁྲི་རབས་དགུ་པ་རྒྱལ་བ་ཤཱཀྱ་རིན་ཆེན་མཆོག་གིས་ཡང་རྫོང་དེ་ནང་ཞབས་ཀྱིས་བཅགས་གནང་ཡོདཔ་ཨིན་པས། དེ་ཡང་རྒྱལ་བ་ཤཱཀྱ་རིན་ཆེན་གྱི་རྣམ་ཐར་ཆེན་མོ་ལྷག་པའི་བསམ་པ་བསྐུལ་ཞིང་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པའི་གཏམ་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་གཎྜིའི་སྒྲ་དབྱངས་སྙན་པའི་ཡན་ལག་རྒྱ་མཚོ་ (གནམ་ལོ་མེད་༢༠༡༨ ཤོག་གྲངས་༨༠) ལྟར་དུ་འབད་བ་ཅིན་སྐྱབས་རྗེ་མཆོག་གསང་བའི་ཐོག་ལས་བོད་ལུ་བྱོན་པའི་སྐབས་གླིང་བཞི་རྫོང་ལས་བརྒྱུད་དེ་བྱོན་ཡོདཔ་དང་དེའི་སྐབས་གཞུང་གི་དམག་མི་ཚུ་གིས་བཟུང་ཞིན་ན་གླིང་བཞི་རྫོང་གི་བཙོན་ཁང་ནང་བཞུགས་དགོཔ་བྱུང་ཡི། ཟེར་བཀོད་དེ་འདུག།
གླིང་བཞི་གཡུལ་རྒྱལ་རྫོང་དེ་ སྡེ་སྲིད་ཁྲི་རབས་ ༥༨ པ་དབྱངས་སློབ་སངས་རྒྱས་རྡོ་རྗེ་མཆོག་ཁྲི་ཐོག་གུར་བཞུགས་པའི་སྐབས་ གནམ་ལོ་མེ་བྱ་ སྤྱི་ལོ་ ༡༨༩༧ སྤྱི་ཟླ་ ༦ པའི་ཚེས་ ༡༢ ལུ་ས་ཡོམ་ཤུགས་ཅན་ཅིག་རྐྱབ་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཉམས་ཆག་སྦོམ་ཤོར་སོང་ནུག། ཨིན་རུང་རྒྱལ་རབས་ཅན་གྱི་རྫོང་གཞིས་ཅིག་ཨིན་པའི་ཁར་ བོད་འབྲུག་གི་ས་མཚམས་སྲུང་སྐྱོབས་ཀྱི་དོན་ལུ་མེད་ཐབས་མེདཔ་ཅིག་ཨིནམ་ལས་ ལོག་རྩ་བ་ལས་ཉམས་གསོ་ཞུ་ནུག། དེ་གི་ཤུལ་ལས་ སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༡ སྤྱི་ཟླ་ ༩ པའི་ནང་ས་ཡོམ་ཤུགས་ཅན་ཅིག་རྐྱབ་མི་དེ་གིས་ ལོ་ངོ་མང་རབས་ཅིག་སོང་ཡོད་མི་རྫོང་གཞིས་འདི་ལུ་ གནོད་སྐྱོན་སྦོམ་རྐྱབ་དཔ་ལས་བརྟེན་ དྲུང་ཁག་བདག་སྐྱོང་དང་ འཕགས་པའི་དགེ་འདུནམ་ཚུ་ ས་སྒོ་གཞན་ཁ་ལུ་ སྤོ་བཤུད་འབད་དགོཔ་ཐོན་པའི་ཤུལ་ལུ་ གླིང་གཞི་རྫོང་འདི་ནང་ མི་སྡོད་མི་ག་ཡང་མེད་པར་ ལོ་ཧ་ལམ་ལང་སོཔ་ཨིན་མས།
ཨིན་རུང་ མི་དབང་མངའ་བདག་རིན་པོ་ཆེའི་དབུ་འཁྲིད་བཟང་པོའི་འོག་ལུ་ སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ལས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་རྫོང་གཞིས་གསར་བཞེངས་ཀྱི་ལཱ་ཚུ་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ ཧ་ལམ་བསྒྲུབ་ནི་གུར་ལྷོད་དེ་ཡོདཔ་དང་། ད་ལྟོ་རྫོང་གཞིས་དེ་ནང་ བླམ་གིས་དབུ་གཙོས་པའི་དགེ་སློང་ཞལ་གྲངས་ ༣༠ ལྷག་ཙམ་གྱིས་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བསྟན་སྤྱིའི་སྐུ་རིམ་ཚུ་བསྒྲུབ་དང་བསྒྲུབས་བཞིན་པར་ཡོདཔ་ཨིན།
གླིང་བཞི་རྫོང་གི་མཐའ་འཁོར་ལུ་ གྲུབ་ཐོབ་གོང་མའི་གནས་ཡང་ལེ་ཤ་ར་མཇལ་ནི་ཡོདཔ་དང་ དེ་ཡང་ རྫོང་གི་གཡས་ཁ་ཐུག་ལུ་དུས་ཡུན་ཆུ་ཚོད་ ༡ དེ་ཅིག་འགྱོ་སའི་ས་ཁར་ གྲུབ་ཐོབ་སྤྱིལ་དཀར་བའི་སྒྲུབ་ཁང་དགེའུ་ཕུག་དང་ རྟ་ར་ལ་ཁ་ལུ་ ཕ་ཇོ་འབྲུག་སྒོམ་ཞིག་པོའི་ཆབ་གསང་མཆོད་རྟེན་དང་རྡོ་ཨ་ཁམ་བཅམ་བཅམ། དེ་ལས་ གླིང་བཞི་བྱ་རྒོད་རྗོང་དང་རྟ་འགྲོའི་གནས་ ཕག་མོའི་སྒྲུབ་ཕུག་དང་བྱིན་རླབས་ཅན་གྱི་དུར་ཁྲོད། ལྟས་ངན་བོང་མགོ་སྦྲུལ་མཇུག་བཏུལ་ས་ལ་སོགས་པའི་གནས་ཆེན་ཚུ་ ཕྱག་དང་མཆོད་པའི་རྟེན་སྦེ་ བྱིན་རླབས་ཀྱི་མཚན་ཁ་མ་ཉམས་པར་མཇལ་ནི་འདུག།
སྤྱིར་བཏང་རྫོང་གཞིས་དང་གནས་ཆེན་ཚུ་མཇལ་ནི་འདི་ རང་གི་ཚེ་ད་ལྟོ་ལུས་ཀྱིས་བསགས་པའི་སྡིག་སྒྲིབ་ཚུ་དག་སྟེ་ཕྱི་མ་མཐོ་རིས་ཡོན་ཏན་བདུན་ལྡན་གྱི་ལུས་ཐོབ་ཚུགས་པའི་དགོས་པ་ཚུ་ཡོད་པའི་ཁར་ ལྷག་པར་དུ་ གླིང་བཞི་གཡུལ་རྒྱལ་རྫོང་འདི་ མཇལ་ཚུགས་པ་ཅིན་ ལོ་ངོ་བཞི་བརྒྱ་མ་ལངམ་ཅིག་གི་ལོ་རྒྱུས་དང་དྲན་རྟེན་ཚུ་གསལ་ཏོག་ཏོ་སྦེ་ཤེས་ཚུགསཔ་ལས་བརྟེན་ དཔལ་ལྡན་འབྲུག་པའི་བུ་བརྒྱུད་ཚུ་གིས་ རང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ཡོད་པའི་རྒྱལ་རབས་ཅན་གྱི་རྫོང་གཞིས་འདི་ཚུ་གི་སྐོར་ལས་ ཧ་གོ་ཞིན་ན་ ཇི་སྲིད་ནམ་གནས་ཀྱི་བར་དུ་ རྫོང་གཞིས་རྩ་ཅན་ཅིག་ཨིན་པའི་ཚོར་སྣང་ཚུ་བསྐྱེད་ཚུགས་ནི་ཨིན་པས་ཟེར་ཞུ་ནི་ཨིན།།
༼རྩོམ་ཡིག་འདི་སྲོལ་འཛིན་དང་རྫོང་ཁ་གོང་འཕེལ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཞིབ་འཚོལ་དང་ལས་རིམ་སྡེ་ཚན་གྱི་ཞལ་འདེབས།༽
Source : Department of Culture and Dzongkha Development.
རྒྱབ་རྟེན་དཔེ་ཐོ།[ཞུན་དག།]
༡༽ སློབ་དཔོན་པདྨ་ཚེ་དབང་། (གནམ་ལོ་མེད་༢༠༠༤) འབྲུག་གི་རྒྱལ་རབས་སློབ་དཔོན་པདྨ་ཚེ་དབང་གིས་སྦྱར་བ། འབྲུག་གསལ་བའི་སྒྲོན་མེ། འབྲུག། ཐིམ་ཕུག།
༢༽ ཀེ་ཨེམ་ཀྲི་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། (གནམ་ལོ་མེད་ ༢༠༡༢) དད་པའི་ས་བོན་གླེགས་བམ་དང་པ། འབྲུག། ཐིམ་ཕུག།
༣༽ སྲོལ་འཛིན་ལས་ཁུངས། (གནམ་ལོ་མེད་ ༢༠༡༧) གནས་ཡིག་ཀུན་ཕན་ལམ་སྟོན་གླེགས་བམ་༡༢ པ། འབྲུག། ཐིམ་ཕུག།
༤༽ སྤུངས་ཐིམ་གཞུང་གྲྭ་ཚང་ལྟེ་བའི་ཡན་ལག་ནཱ་ལནྡྲའི་བཤད་གྲྭའི་དཔེ་མཛོད་ཁང་ནས་འགྲེམས་སྤེལ་ཞུས་པ། (གནམ་ལོ་མེད ༢༠༡༨) རྒྱལ་བ་ཤཱཀྱ་རིན་ཆེན་གྱི་རྣམ་ཐར་ཆེན་མོ་ལྷག་པའི་བསམ་པ་བསྐུལ་ཞིང་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པའི་གཏམ་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་གཎྜིའི་སྒྲ་དབྱངས་སྙན་པའི་ཡན་ལག་རྒྱ་མཚོ། འབྲུག། སྤུ་ན་ཁ།