ཁྲོམ་སྒྱུར། Urbanization
ཁྲོམ་སྒྱུར་ཟེར་མི་འདི་ ཁྲོམ་ཚོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་དང་གནས་ཚད་ཚུ་ རིམ་གྱིས་སྦེ་ཡར་དྲག་སོང་སྟེ་ ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་འགྱོ་མི་འདི་ལུ་གོཝ་ཨིནམ་དང་། Paul Sanyaolu & Okosun Sanyaolu (2018) གྱིས་འབད་བ་ཅིན་ ཁྲོམ་སྒྱུར་ཟེར་མི་འདི་ གྲོང་གསེབ་ཀྱི་མི་རློབས་འདི་ཁྲོམ་ཁར་སྤོ་འགྱོ་མི་དང་ ཡང་ན་ འགྲོས་ཀྱིས་སྦེ་ཁྲོམ་ཁར་སྡོད་མི་མང་སུ་འགྱོ་སྟེ་ ཁྲོམ་ཁའི་གནས་སྟངས་དང་བསྟུན་ཏེ་བསྒྱུར་བཅོས་འགྱོ་མི་ཅིག་ལུ་བཤདཔ་ཨིན་མས། Peng, Chen, & Cheng (n.d.) གིས་འབད་བ་ཅིན་ གྲོང་གསེབ་ཚུ་ནང་དཔལ་འབྱོར་དང་བཟོ་གྲྭ་ཁང་ཡར་དྲག་འགྱོཝ་ལས་བརྟེན་ ཁྲོམ་ལུ་བསྒྱུར་མི་འདི་ལུ་སླབ་ཨིནམ་དང་ མི་རློབས་ཚུ་གྲོང་གསེབ་དང་ཁྲོམ་ཁར་འགྲོས་ཀྱིས་བཏང་ ཤོ་མཉམ་སྦེབགོ་སྟེ་འགྱོ་མི་འདི་ལུ་སླབ་ཨིན་ཟེར་བཤད་པའི་ཁར་ United Nations (2019) གིས་འབད་ཅིན་ ཁྲོམ་སྒྱུར་ཟེར་མི་འདི་ མི་སྡེའི་དཔལ་འབྱོར་ལག་ལེན་འཐབ་སྟེ་ གྲོང་གསེབ་ཚུ་ཁྲོམ་ལུ་འགྱུར་བ་གིས་མ་ཚད་ གྲོང་གསེབ་ཀྱི་མི་རློབས་ཚུ་ཁྲོམ་ཁར་འགྱོ་མི་ཅིག་ལུ་ ཁྲོམ་སྒྱུར་ཟེར་བཤདཔ་ཨིན་མས།
མི་སེར་ཚུ་གྲོང་གསེབ་ལས་ཁྲོམ་ཁར་འགྱོ་དགོ་པའི་གནད་དོན་མ་འདྲཝ་ལེ་ཤ་ཡོདཔ་ཨིན། ཁྲོམ་ཁར་འབད་བ་ཅིན་ ཤེས་རིག་དང་གསོ་བ་ལ་སོགས་པའི་མཐུན་རྐྱེན་དང་གོ་སྐབས་མ་འདྲཝ་ལེ་ཤ་འཐོབ་ཚུགས་ནི་འདི་གིས་ཨིནམ་དང་ eStudy Bhutan (n.d.) དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ བཟོ་གྲྭ་ཁང་མང་ཤོས་ར་ཁྲོམ་ཁར་ཡོདཔ་ལས་ ལཱ་གཡོག་གི་གོ་སྐབས་ཀྱི་རེ་འདོད་ལུ་བརྟེན་ཏེ་དང་ ཤེས་རིག་དང་སྨན་བཅོས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན། ལཱ་འབད་རུང་ དུས་ཚོད་དང་བསྟུན་འབད་ནི། ལཱ་འབད་བའི་དངུལ་ཕོགས་འབོར་ཆེ་ཏོག་ཏོ་ཡོད་མི་དང་ འཚོ་བའི་དོན་ལུ་ ཉེ་བར་མཁོ་བའི་མཐུན་རྐྱེན་་ཚུ་འཐོབ་ཚུགསཔ་ལས་བརྟེན་ཏེ་ཨིནམ་སྦེ་བཤདཔ་ཨིན་མས། དེ་བཟུམ་མའི་མཐུན་རྐྱེན་ཚུ་ གྲོང་གསེབ་ནང་ལས་ཕར་ཡོད་དེ་འབད་རུང་ཁྲོམ་ཁར་ཡོད་དོ་བཟུམ་མེདཔ་ལས་ ཁྲོམ་ཚོགས་རྒྱ་སྐྱེད་འགྱོ་མིའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་འདི་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ཨིན་མས། ཁྲོམ་ཚོགས་བསྒྱུར་འགྱོ་དགོ་པའི་གནད་དོན་གཅིགཔོ་འདི་ མི་རློབས་ཡར་སེང་འགྱོ་བ་ལུ་བརྟེན་ཨིནམ་ལས་ Statics time (n.d.) གིས་ སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ གི་མི་རློབས་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ཁྲོམ་ཚོགས་ནང་སྡོད་མི་ཡོངས་བསྡོམས་༧,༧༡༣,༤༦༨,༡༠༠ དེ་ཅིག་ཡོདཔ་སྦེ་བཤ་དཔའི་ཁར་ internet geography (n.d.) ནང་ལས་འབད་བ་ཅིན་ འཛམ་གླིང་གི་མི་རློབས་ཁྲོམ་ཁར་སྡོད་མི་ ༡༩༥༠ ལས་ ༢༠༡༤ ཚུན་གྱི་བར་ན་ལུ་ ཐེར་འབུམ་ ༠.༨ ལས་ ༣.༨༥ ལུ་ཡར་སེང་འགྱོ་ཡོདཔ་སྦེ་བཀོད་དེ་འདུག། དེ་ལུ་བལྟ་བ་ཅིན་ ཁྲོམ་ཁར་སྡོད་མི་གི་གྱངས་ཁ་མངམ་ཡོདཔ་ངེས་བདེན་ཨིན་མས།
ཁྲོམ་སྒྱུར་ལས་བརྟེན་ ཁྲོམ་ཁར་དཀའ་ངལ་དང་གདོང་ལེན་སྦོམ་འབྱུང་དོ་ཡོདཔ་ཨིན། དེ་ཡང་ Rinkesh (n.d.) གིས་འབད་བ་ཅིན་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་སེར་མང་ཤོས་ར་ ཁྲོམ་ཁར་འཛོམ་པའི་བསྒང་ལས་ སྡོད་སའི་ཁྱིམ་མ་ཐོབ་པའི་དཀའ་ངལ་ལུ་བརྟེན་ ལྕགས་ཤོག་རག་རོག་ལ་སོགས་པ་ཀྱི་ཁྱིམ་ནང་སྡོད་དགོཔ་འབྱུང་མི་དང་འབྲེལ་ དམངས་འཛོམས་མི་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ ནད་གཞི་འདྲཝ་མ་འདྲཝ་འབུ་བའི་དཀའ་ངལ། ལཱ་གཡོག་མ་ཐོབ་པའི་དཀའ་ངལ་ལས་བརྟེན་ ཁྲིམས་འགལ་གྱི་ལཱ་འབད་མི་ཡར་སེང་འགྱོ་ནི། འཐུང་ཆུ་མེད་པའི་དཀའ་ངལ་ལས་ བརྟེན་ཏེ་གཙང་སྦྲ་སྡོད་མ་ཚུགས་པའི་དཀའ་ངལ། སྣུམ་འཁོར་འགྲོ་འགྲུལ་དང་གོ་དོག་པའི་དཀའ་ངལ་ཚུ་བྱུངམ་དང་འབྱུངམ་བཞིན་དུ་ཡོད་ཟེར་བཤདཔ་ཨིན་མས། དེ་ཚུ་ག་ར་ ཁྲོམ་ཁར་སྡོད་མི་གི་མི་རློབས་མང་དྲག་ནི་འདི་གིས་ཨིནམ་ལས་ མི་རང་ར་སོ་སོ་གི་ཉེན་སྲུང་ལུ་ཡང་ཉེན་ཁ་སྦོམ་ཡོདཔ་ཨིན་མས། དེ་མ་ཚད་ eStudy Bhutan n.d.) གིས་འབད་རུང་ གོང་ལུ་བཤད་པའི་དཀའ་ངལ་གུར་ ཕྱགས་སྙིགས་དང་འབྲེལ་བའི་དཀའ་ངལ་དང་ མི་དང་སྣུམ་འཁོར་གྱི་འུར་སྐད་ཀྱི་དཀའ་ངལ། དངུལ་གྱི་དཀའ་ངལ། བཟའ་སྤྱོད་འབད་བཏུབ་པའི་ས་ཚུ་སྒྲིང་ཁྱིམ་གྱི་གང་ནི་དང་ ཆབ་གསང་གི་བཙོག་ཆུ་གི་དཀའ་ངལ་ཚུ་འབྱུངམ་ཨིན་ཟེར་བཤདཔ་ཨིན་མས། དེ་བཟུམ་སྦེ་ ཁྲོམ་ཟེར་མི་འདི་ ན་གཞོན་འཛོམ་སའི་ས་གནས་ཅིག་འབདཝ་ལས་ ན་གཞོན་དང་འབྲེལ་བའི་དཀའ་ངལ་ ཆང་དང་ཏམ་ཁུ། སྨྱོ་རྫས། གཞན་ གཟུགས་ཁམས་ལུ་གནོད་པའི་རྫས་དང་ ནག་ཚོང་གི་བྱ་ངན་ཚུ་འབད་བའི་དཀའ་ངལ། སྡེ་ཚན་བཟོ་སྟེ་འཐབ་འཛིང་འབད་བའི་དཀའ་ངལ་ཚུ་འབྱུངམ་ཨིན་མས། དུས་མཉམ་དུ་ ཁྲོམ་སྒྱུར་ལས་བརྟེན་ གྲོང་གསེབ་ནང་ལུ་ཡང་དཀའ་ངལ་འབྱུང་དོ་ཡོདཔ་དང་ eStudy Bhutan (n.d.) ནང་ལས་འབད་བ་ཅིན་ ལས་མི་མེད་པའི་དཀའ་ངལ་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ དབུལ་ཕོངས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་འཐོན། བཟའ་སྤྱོད་འབད་བཏུབ་པའི་ས་གཞི་ཡོད་རུང་ སྟོངམ་སྦེ་ལུས། གླ་ཡོན་ཚུ་འབད་རུང་ ཉུང་སུ་འགྱོ་བའི་དཀའ་ངལ་དང་ མི་སྡོད་མི་ཉུང་སུ་ཡོདཔ་ལས་བརྟེན་ཏེ་ མཐུན་རྐྱེན་ཚུ་མགྱོགས་པར་འཐོབ་མ་ཚུགས་པའི་དཀའ་ངལ་འབྱུངམ་ཨིན་ཟེར་བཀོད་དེ་འདུག། དེ་བཟུམ་མའི་དཀའ་ངལ་ལས་བརྟེན་ རྒྱལ་ཁབ་གོང་འཕེལ་དང་ཡར་རྒྱས་ཀྱི་ལཱ་ཚུ་མང་ཤོས་ར་ཁྲོམ་ཁར་འགྱོ་སྟེ་ གྲོང་གསེབ་ལུ་ཉུང་སུ་འགྱོ་ནི་ཨིནམ་ལས་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་ལུ་ཐོ་ཕོག་ནི་ཨིན་མས།
ཁྲོམ་སྒྱུར་གྱི་དཀའ་ངལ་མི་འབྱུང་ནིའི་ཐབས་ལུ་ ཁྲིམས་དང་ལམ་ལུགས་ཚུ་བསྒྱུར་བཅོས་དང་ལེགས་བཅོས་འབད་དགོཔ་མཐོངམ་ལས་ eStudy Bhutan (n.d.) གིས་ཡང་ གྲོང་གསེབ་ནང་ལས་ཕར་ ཤེས་རིག་དང་གསོ་བ་ལ་སོགས་པའི་མཐུན་རྐྱེན་ཚུ་མ་བཏུབ་བཏུབ་སྦེ་བྱིན་ཏེ་ སོ་ནམ་དང་སྒོ་ནོར་གྱི་ཐོན་ཁུངས་ཚུ་བཙོང་ཚུགས་པའི་ཚོང་ལམ་བཏོན་བྱིན་ནི་ལ་སོགས་པའི་ཐབས་ལམ་ཚུ་བཏོན་ནི་དང་ བཟོ་གྲྭ་ཁང་དང་འཕྲུལ་ཁང་ཚུ་གཞི་བཙུགས་འབད་དེ་ ལཱ་གཡོག་གི་གོ་སྐབས་ཚུ་བཟོ་སྟེ་ འཚོ་བའི་གནས་ཚད་ཡར་དྲག་བཏང་པ་ཅིན་ ཁྲོམ་སྒྱུར་གྱི་དཀའ་ངལ་དང་ ཁྲོམ་ཁར་གནས་སྤོ་འགྱོ་ནི་ལས་མར་ཕབ་འགྱོ་ནི་ཨིན་པས།
ཁུངས་གཏུག། :
eStudy Bhutan. (n.d.). Rural-and-urban-settlements. Retrieved from http://estudybhutan.blogspot.com/2016/02/rural-and-urban-settlements.html
Internet geography (n.d.). What is urbanization? Retrieved from https://www.internetgeography.net/topics/what-is-urbanisation/
Rinkesh. (n.d.). Causes, Effects and Solutions to Urbanization Leading to Urban Growth. Retrieved from Conserve Energy Future: https://www.conserve-energy-future.com/causes-effects-solutions-urbanization.php
Sanyaolu, P. S. (2018). Urbanization . Research Gate, 1-2.
Statics time. (n.d.). World population. Retrieved from https://statisticstimes.com/demographics/world-population.php
United Nations. (2019). World Urbanization Prospects. New York: United Nations. Retrieved from https://web.archive.org/web/20200318222514/https://population.un.org/wup/Publications/Files/WUP2018-Report.pdf
Xizhe Peng, X. C. (n.d.). Urbanization and its consequences. Retrieved from https://www.eolss.net/ebooklib/sc_cart.aspx?File=E6-147-18