ངན་ལྷད་ཀྱི་སྐོར།

༉ ངན་ལྷད་ཟེར་མི་འདི་ ཆེ་བ་གོངམ་དང་གཡོག་གི་བར་ན་དང་། དམའ་བ་མི་སེར་དཀྱུས་མ་ལས་སྒོ་བཟུང་སྟེ་ འཐོབ་ཤོར་དང་ བརྙ་བསྐྱི་གི་དོན་ལུ་ གཡོ་སྒྱུ་དང་མགུ་སྐོར་གྱི་ལཱ་འབྱུང་མི་འདི་ལུ་སླབ་ཨིན། དེ་ཡང་མང་ཤོས་ཅིག་ཡར་རྒྱས་འགྱོ་བའི་བསྒང་ཡོད་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཚུ་ནང་འབྱུང་སྲིད་ནི་ཨིན་མས། ངན་ལྷད་འདི་ དང་པ་ར་ བརྡ་བརྒྱུད་ཀྱི་རང་དབང་མེདཔ་ལས་བརྟེན་ཏེ་ མི་སེར་གྱི་དཀའ་སྡུག་ཚུ་ ག་ལུ་ཡང་བཤད་སའི་ས་གོ་མེདཔ་མ་ཚད་ གཞན་ག་གིས་ཡང་ ཧ་གོ་མ་ཚུགསཔ་ལས་བརྟེན་ཏེ་འབྱུངམ་ཨིན་མས། གཉིས་པ་ ངན་ལྷད་འདི་ཤེས་རིག་གི་སྤུས་ཚད་མེདཔ་ལས་བརྟེན་ཏེ་ བཟང་ངན་དང་སྟབས་མ་བདེཝ་ཚུ་འབྱུང་ནི་ཨིནམ་མ་ཤེསཔ་ལས་བརྟེན་ཏེ་འབྱུངམ་ཨིན་མས། གསུམ་པ་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལུ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གནས་སྟངས་སྐྱོ་དྲགས་ཡོདཔ་ལས་བརྟེན་ཏེ་ངན་ལྷད་ཚུ་འབྱུངམ་ཨིན་མས། (IntechOpen, 2018)
ངན་ལྷད་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ གཞུང་དང་མི་སེར་གྱི་བར་ན་བློ་གཏད་དང་ཡིད་ཆེས་ཚུ་མར་ཉམས། གོངམ་དང་གཡོག་གི་བར་ན་ཐ་དམ་ཚིག་དང་ལས་རྒྱུ་འབྲས་ལུ་བརྩི་མཐོང་མེད། གོངམ་གིས་མཉམ་ཆུང་ལུ་སྐྱིད་སྡུག་སྙོམ་མ་ཚུགས་མི་ལུ་བརྟེན་ཏེ་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལུ་ནད་ཡམས་མུ་གེ་ལ་སོགས་པ་ཐོན་ཏེ་ ཞི་བདེ་དང་དགའ་སྐྱིད་མེད་པར་འཛིང་འཁྲུག་ལང་ནིའི་ཉེན་ཁ་སྦོམ་ར་ཡོད་པའི་ཁར་ མི་སྡེ་ནང་ལུ་གཅིག་མཐུན་དང་གཅིག་སྒྲིལ་བཟོ་ནི་ལུ་ཡང་ དཀའ་ངལ་འབྱུང་སྲིད་ནི་ཨིན་མས། (Transparancy International, n.d.)
དེ་མ་ཚད་ མགུ་སྐོར་དང་གཡོ་སྒྱུ་ལུ་བརྟེན་ཏེ་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལུ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ལཱ་ ག་ཅི་བཟུམ་ར་འབད་རུང་ དེ་ལུ་སྤུས་ཚད་ལེགས་ཤོམ་མེད་པའི་གདོང་ལེན་འབྱུང་ནི་ཨིནམ་མ་ཚད་གོང་འཕེལ་གྱི་འགྱུར་བ་ཚུ་ཡང་མགྱོགས་པར་གཏང་ནི་ལུ་གནམ་མེད་ས་མེད་ལཱ་ཁག་ཡོདཔ་ཨིན། དེ་བཟུམ་སྦེ་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལུ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་གནས་སྟངས་སྐྱོ་དྲགས་སྦེ་ཡོད་པ་ཅིན་ མི་སྡེ་འཚོ་བའི་གནས་སྟངས་ཡར་དྲག་གཏང་ནི་ལུ་དཀའ་ངལ་འབྱུང་འོང་། དེ་གིས་སྦེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དབུལ་ཕོངས་དཀའ་ངལ་བསལ་ནི་ལུ་གདོང་ལེན་སྦོམ་འབྱུང་འོང་། (Anti-corruption help desk, 2010)
ང་བཅས་ར་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལུ་ངན་ལྷད་མར་ཕབ་གཏང་དགོ་པ་ཅིན་ གཞུང་དང་མི་སེར་གཉིས་ཀྱི་བར་ན་གོང་འཕེལ་གྱི་ལཱ་ག་ཅི་བཟུམ་ར་འབད་རུང་ དྭངས་གསལ་གྱི་ཐོག་ལས་འབད་དགོཔ་མ་ཚད་ གཞུང་གིས་ངན་ལྷད་རྩ་མེད་གཏང་ནིའི་སྲིད་བྱུས་ལམ་ལུགས་རྩམ་མི་ལུ་ མི་སེར་གྱིས་ངོས་ལེན་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་འབད་དགོ། ལྷག་པར་དུ་ ང་བཅས་རའི་མ་འོངས་བུ་བརྒྱུད་ཚུ་ལུ་ སློབ་གྲྭ་ནང་ལས་དཔེ་ཆ་ལྷབ་སྟེ་འོང་པའི་སྐབས་ལས་ར་ སློབ་དཔོན་ཚུ་གིས་ངན་ལྷད་ལུ་བརྟེན་པའི་སྟབས་མ་བདེཝ་ཚུ་ག་དེ་སྦེ་ར་འབྱུངམ་ཨིན་ན་ གོ་བརྡ་སྤྲོད་པ་ཅིན་ དེ་གིས་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལུ་ ངན་ལྷད་མར་ཕབ་གཏང་ནི་ལུ་ཁེ་ཕན་སྦོམ་སྦེ་ར་འབྱུང་ཚུགས་ཟེར་ཨིན་པས། (60 years crime congress, 2019)
སྔོན་བྱོན་གོང་མ་ཚུ་གིས་ཡང་། མཛུབ་མོ་རིང་ཐུང་མི་སྙོམས། །སྐྱིད་སྡུག་གོང་མས་མི་སྙོམས། ཟེར་སླབ་སྲོལ་ཡོད་དོ་བཟུམ་སྦེ་ ང་བཅས་རའི་གཟུགས་ཀྱི་ཡན་ལག་ ལགཔ་གི་མཛུབ་མོ་སྙོམས་ཏོག་ཏོ་མེད་དོ་བཟུམ་སྦེ་ འགྲོ་བ་མི་ལུ་ཡང་མ་དག་པའི་སེམས་ལུ་བརྟེན་ཏེ་སྡོད་པའི་རིང་ལུ་མི་ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་ལུ་སྐྱིད་སྡུག་གནང་ཐངས་ཡང་ལྷམ་པ་མ་འདྲཝ་ལེ་ཤ་ཡོདཔ་ཨིན་མས། ཨིན་རུང་ ང་བཅས་ཀྱིས་སེམས་དྲན་པ་དང་ཤེས་བཞིན་གྱི་སྒོ་ལས་ ལཱ་འབད་བ་ཅིན་ དེའི་གདོང་ལེན་འདི་ ང་བཅས་ཀྱིས་འབད་ཚུགས་ར་ཚུགས་ནི་ཨིན་པས།
སྔོན་བྱོན་མཁས་པ་ཚུ་གིས། སྦལཔ་མངན་སྟག་ཡང་གསད། ཟེར་སླབ་སྲོལ་ཡོད་དོ་བཟུམ་སྦེ་ ང་བཅས་ག་ར་གི་མནོ་བསམ་ ངན་ལྷད་རྩ་མེད་གཏང་ནི་འདི་ཨིན་པ་ཅིན་ འབད་མ་ཚུགས་པའི་དཔེ་མི་སྲིད། དེ་འབདཝ་ལས་ང་བཅས་འབྲུག་མི་ཡོངས་ཀྱིས་ ངན་ལྷད་འདི་དར་ཁྱབ་མ་འགྱོཝ་ལས་ར་ སྔོན་འགོག་གི་ཕྱག་ལཱ་ཚུ་མཛད་དགོཔ་གལ་ཆེ། གལ་སྲིད་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལུ་ངན་ལྷད་འདི་ལུ་ཤུགས་ཐལ་སོ་པ་ཅིན་ མ་འོངས་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལུ་ དེ་གིས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རང་དབང་དང་སྲུང་སྐྱོབ་ལུ་གནོད་པའི་ཉེན་ཁ་སྦོམ་ཡོདཔ་ཨིན།
རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལུ་གཡོ་སྒྱུ་དང་མགུ་སྐོར་ལ་སོགས་པ་ ག་ནི་ཡང་མེད་པར་ ཇི་སྲིད་བསྐལ་པ་མ་སྟོང་གི་བར་དུ་ གངས་བར་ནང་གི་ཆུ་འཐུང་ སྤྲིན་བར་ནང་གི་ཉིམ་བསྲོ་སྟེ་ དབུ་ཁྲིད་བཟང་པོའི་མངའ་འོག་ལུ་དགའ་བའི་བྲོ་འཁྲབ་སྐྱིད་པའི་གླུ་ལེན་ཏེ་སྡོད་དགོ་པ་ཅིན་ ངན་པའི་གཡོ་སྒྱུ་དང་མགུ་སྐོར་ཚུ་སྤང་དགོཔ་གལ་ཆེཝ་ཨིན།

ཁུངས་གཏུག།

1. 60 years crime congress. (2019, 09 04). promoting culture of lawfulness. Retrieved 11 01, 2021, from effects of crime: https://www.unodc.org/e4j/en/anti-corruption/module
2. Anti-corruption help desk. (2010, 03 05). Impact of corruption. Retrieved 11 01, 2021, from Anti-corruption help desk:
3. https://www.transparency.org/files/content/corruptionqas
4. IntechOpen. (2018, 02 21). What causes corruption. Retrieved 10 31, 2021, from Corruption, causes and consequences: https://www.intechopen.com/chapters/58969
5. Transparancy Internatioinal. (n.d.). Corruption. Retrieved 11 1, 2021, from What is corruption?: https://www.transparency.org/en/what-is-corruption