འདུན་མང་ཚ༌ཆུའི༌སྐོར།
འདུན་མང་ཚ༌ཆུའི༌སྐོར།
ནང་པ་ཆོས་ལྡན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་སྨན་ལྗོངས་འབྲུག་ཡུལ་འདི་ ཨོ་རྒྱན་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་ རྟ་རྨིག་ཙམ་ཡང་མ་ལུས་པ་ཞབས་ཀྱིས་བཅགས་ཏེ་ སྦས་གནས་ཁྱད་འཕགས་ཅན་ཅིག་ལུ་ བྱིན་གྱིས་རླབས་གནང་ནུག། དེ་གིས་སྦེ་ ད་རེས་ནང་པ་ཡང་འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ ཡ་མཚན་ཆེ་བའི་གནས་གྱངས་ཁ་མེདཔ་ཅིག་མཇལ་ནི་ཡོད། དེ་ཚུ་གི་གྲས་ལས་ ཅིག་འདི་ཁེེངས་འདུན་མང་ཚ་ཆུ་འདི་ ཨིནམ་དང་ དེ་ཡང་ རྒྱ་མཚོའི་མཐའ་མ་ལས་མཐོ་ཚད་མི་ཊར་ ༣༡༥ དེ་ཅིག་ལུ་ཆགསཏེ་ཡོདཔ་ཨིན། (གནས་ཡིག་ཀུན་ཕན་ལམ་སྟོན། ༢༠༡༤) ངག་རྒྱུན་ལས་ ས་གནས་ཁེངས་རིགས་རྣམ་གསུམ་འདི་ དུས་རབས་བརྒྱད་པའི་ནང་ ཨོ་རྒྱན་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་དང་ལྷ་ལྕམ་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་གཉིས་ ཀྱིས་ཁེངས་མདུན་མང་ལུ་ཞབས་ཀྱིས་བཅགས་པའི་ཤུལ་ལས་ ཚ་ཆུ་འདི་ཕན་ཡོན་ཅན་ཅིག་སྦེབྱིན་གྱིས་རླབས་གནང་གནངམ་ཨིན་ཟེར་ བཤད་སྲོལ་འདུག།
སླབ་སྲོལ་སོ་སོ་ཅིག་ལས་འབད་བ་ཅིན་ དུས་རབས་བརྒྱད་པའི་ནང་ ཁེངས་འདུན་མང་ལས་ཤ་རོགཔ་ཅིག་ཀ་ཤ་བདའ་བར་འགྱོ་བའི་བསྒང་ ས་གནས་སྐྱིད་པ་ལུང་གསན་གྱི་ས་གོ་ནང་ལྷོདཔ་ད་ ཀ་ཤ་ཅིག་མཐོང་སྟེ་ དུག་མདའ་ཀ་ཤ་གུར་འཕངས་ཏེ་ ཀ་ཤ་ལུ་ཕོག་པའི་ཤུལ་ ཀ་ཤ་འདི་ཁ་སྨད་ལུ་ལྟ་སྟེ་མགྱོགས་འགྱོ་བའི་རྟིང་ཤུལ་བདའ་སྟེ་ཤ་རོགཔ་འདི་ཡང་འགྱོ་ནུག། དེ་བསྒང་ དུག་མདའ་ཕོག་ཡོད་པའི་ཀ་ཤ་འདི་ ད་ལྟོ་ཚ་ཆུ་ཆགས་ཡོད་པའི་ ས་གནས་འདི་ཁར་ཤི་ཡོདཔ་ལས་ ལྟ་བར་འགྱོ་བའི་བསྒང་དུ་པ་འཐོན་སར་མཐོང་སྟེ་ ག་ཅི་ཨིན་ན་ཟེར་རྣམ་རྟོག་ལངས་ཏེ་ལྟཝ་ད་ ཚ་ཆུ་འདི་ཡོདཔ་སྦེམཐོང་ནུག། ཨིན་རུང་ འདུན་མང་གི་མི་སེར་ཚུ་གི་བཤད་མི་ནང་ ཁོང་ཚུ་གི་ཁུངས་གཏུགས་འབད་ཚུགས་མི་འདི་ དུས་རབས་ ༨ པའི་ནང་ སངས་རྒྱས་གཉིས་པ་ཨོ་རྒྱན་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་བྱོན་མི་འདི་ར་ཨིན་ཟེར་ཨིན་མས། ས་གནས་འདི་ཁར་ ཨོ་རྒྱན་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་དང་ལྷ་ལྕམ་ཡེ་ཤེས་ཚོགས་རྒྱལ་གྱི་བྷ་གདང་གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་གི་དབུ་ཞྭ་ཚུ་ ད་ལྟོའི་བར་ན་ཡང་ མངོན་སུམ་དུ་མཇལ་ནི་ཡོདཔ་ཨིན།
ཚ་ཆུ་གིས་མ་དོ་བར་ བྱག་གི་རྐེད་པ་བྱག་ཕུག་སྒོ་མེད་མི་ནང་ གུ་རུ་རིན་པོ་ཆེ་སྒོམ་ཉམས་ལེན་གནང་སའི་བྱག་ཕུག་སྦོམ་གཅིག་དང་ བྱག་ཕུག་འདི་གི་གཡས་ཁ་ཐུག་ རིང་ཚད་མི་ཊར་ ༤༠ དེམ་ཅིག་གི་ས་ཁར་ མཁའ་འགྲོ་ཡེ་ཤེས་མཚོ་རྒྱལ་ཉམས་ལེན་གནང་སའི་བྱག་ཕུག་སྦོམ་ཅིག་ཡང་མཇལ་ནི་ཡོདཔ་ཨིན།
གནས་ཡིག་ཀུན་ཕན་ལམ་སྟོན (གནམ་ལོ་མེད། ༢༠༡༤ ཤོག་གྲངས་ ༡༥༢) ནང་ “གཡས་ཤར་ཕོ་ཆུ་དང་གཡོན་བྱང་མོ་ཆུ་ དེ་ལས་གྱིབ་ཀྱི་དུང་ཅུང་ནང་ལས་འཐེན་མི་རྩིཝ་ད་རྐ་གསུམ་ཡོདཔ་ཨིན་མས།” ཟེར་བཀོད་ཡོདཔ་ལས་ ཚ་ཆུ་འཐོན་སའི་རྐ་མ་འདྲཝ་ ཡོངས་སྡོམས་ཀྱིས་གསུམ་ཡོདཔ་ཨིན་པས། ཚ་ཆུ་སྦང་ནི་གི་དོན་ལུ་་རྩི་ས་དང་ཤིང་གིས་བཟོ་བའི་ ཆུ་རྫིང་བཞི་ཡོདཔ་ཨིན། རྫིང་དང་པ་གི་དྲོད་ཚད་འདི་ ཌིག་རི་སེལ་ཤི་ཡཱསི་ ༤༣ ཡོདཔ་དང་ འདི་གིས་ བད་ཀན་དང་གྲང་བའི་ནང་ཚུ་ལུ་ཕནམ་ཨིན་པས། རྫིང་གཉིས་པའི་དྲོད་ཚད་འདི་ ཌིག་རི་སེལ་ཤི་ཡཱསི་ ༤༨ ཨིནམ་དང་ འདི་གིས་ ཕོ་བ་སྨུག་པོའི་ནད་དང་ དུག་ནད་ཚུ་ལུ་ཕནམ་ཨིན་པས། དེ་ལས་ རྫིང་གསུམ་པ་དང་བཞིན་པའི་དྲོད་ཚད་འདི་ ཌིག་རི་སེལ་ཤི་ཡཱསི་ ༥༡ དང་ ༥༢ ཡོདཔ་ཨིནམ་དང་ འདི་གིས་འབད་བ་ཅིན་ མགུ་ནད་ མཁྲིས་པའི་ནད་ པགས་ནད་དང་རྩ་དཀར་ནད་ཚུ་ལུ་ཕནམ་ཨིན་པས། (གནས་ཡིག་ཀུན་ཕན་ལམ་སྟོན། ༢༠༡༤)
འདུན་མང་ཚ་ཆུ་འདི་ ཏིང་ཏི་སྦིས་ལས་ རིན་དི་སྒང་འགྱོ་སའི་པཱར་གླིང་འཁོར་ལམ་ལས་ ཁ་མར་བལྟ་སྟེ་ ཆུ་ཚོད་ ༡ དང་སྐར་མ་ ༣༠ དེ་ཅིག་ས་ཁར་ཆགས་ཏེ་ཡོདཔ་དང་། ཚ་ཆུ་དེ་ཁར་ ལོ་ཨ་རྟག་ར་འབྲུག་པའི་མི་སེར་དང་ ཕྱི་རྒྱལ་ཁབ་ལས་བྱོན་མི་ལྟ་བཤལ་པ་ཚུ་ཚ་ཆུ་སྦང་པར་བྱོན་ནི་ཡོདཔ་ཨིན་པས། ཚ་ཆུ་སྦང་པ་བྱོན་པ་ཅིན་ དགའ་ཤོས་ར་འབྲུག་ཟླ་ ༡༠ ༡༡ ༡༢ དང་ ༡ པའི་ནང་ལུ་ཨིནམ་སྦེ་བཀོད་དེ་འདུག། (གནས་ཡིག་ཀུན་ཕན་ལམ་སྟོན། ༢༠༡༤) ཚ་ཆུ་དེ་གིས་སྦེ་ འདུན་མང་གི་མི་སེར་དང་ཉེ་འདབས་ལུ་ཡོད་པའི་གཡུས་ཁའི་མི་སེར་ཚུ་ལུ་དངུལ་གི་ཁེ་ཕན་དང་ མི་སྡེ་གོང་འཕེལ་ལས་སྣ་ཚུ་ནང་ལུ་ཁེ་ཕན་སྦོམ་ར་བྱུང་སྟེ་འདུག།
རྒྱབ་རྟེན་དཔེ་ཆ།
སངས་རྒྱས་དོན་གྲུབ། (གནམ་ལོ་མེད། ༢༠༡༤) གནས་ཡིག་ཀུན་ཕད་ལམ་སྟོན། ཅ་རྙིང་འཛིན་སྐྱོང་སྡེ་ཚན། སྲོལ་འཛིན་ལས་ཁུངས། འོད་ཟེར་པར་སྐྲུན་ཁང་།
Sangay Thinley (2018) Duenmang Tshachu/Duenmang Hot spring.
https://bhutanculturalatlas.clcs.edu.bt/3047/culture/sites-structures/duenmang-tshachu-duenmang-hot-spring/
Nima Wangdi (2016) Duemang Tshachu Gets Facelift https://kuenselonline.com/duenmang-tshachu-gets-facelift/