བོད་སྐད།

བོད་སྐད་ནི་བོད་ཡུལ་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་པའི་སྐད་དེ། སྤྱིར་རོང་འབྲོག་གཉིས་ལས་འབྲོག་པའི་སྐད་ནི་འབྲོག་སྡེ་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་ཀུན་ཏུ་ཁྱད་པར་མེད་ཅིང་། སྒྲ་གདངས་དྲག་ཅིང་གྱོང་ཉམས་ཆེ་ལ་སྔོན་གྱི་སྒྲ་སྦྱོར་གྱི་ཟུར་མ་ཉམས་པར་ཐོན་པ་དང་། ཞིང་སྡེའི་ཡུལ་ལུང་རྣམས་སུ་སྐད་ཀྱི་ཁྱད་པར་སྣ་ཚོགས་ཡོད་པས་གདངས་འདོན་ཚུལ་སོགས་གཅིག་ཏུ་མ་ངེས། ད་ཆར་ཡོངས་གྲགས་སུ་བོད་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་ལ་ལྟོས་ཏེ་ནང་གསེས་རིགས་གསུམ་དུ་ཕྱེ་བ་སྟེ། སྟོད་དབུས་གཙང་གི་སྐད་དང་། བར་ཁམས་པའི་སྐད་དང་། སྨད་ཨ་མདོའི་སྐད་རྣམས་སོ། བོད་སྐད་ནི་ཧོར་སོག་ལ་སོགས་པ་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་གཞན་པ་ཁག་ཅིག་གིས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པར་མ་ཟད། བལ་པོ་དང་། འབྲས་ལྗོངས། འབྲུག་ཡུལ་བཅས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་སུའང་བེད་སྤྱོད་གཏོང་བཞིན་ཡོད།

བོད་སྐད་ནི་ཧི་མ་ལ་ཡའི་ཡུལ་གྲུའི་མི་རྣམས་ཀྱིས་སྤྱོད་པའི་སྐད་ཡིག་ཅིག་ལ། དེང་སང་སྤྱི་ཁྱབ་སྒྲའི་འདོན་སྟངས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཡོད་པ་ཙམ་མ་གཏོགས། རྒྱ་ནག་གི་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་བོད་ཁུལ་ཡོངས་དང་། འབྲུག་དང་འབྲས་ལྗོངས། ལ་དྭགས་དང་བལ་ཡུལ་སོགས་ཚུད་པའི་ཧི་མ་ལ་ཡའི་སྤྱི་མཐུན་གྱི་སྤྱི་སྐད་ཁོ་ན་དེ་ཡིན་ལ་ཨེ་ཤ་ཡའི་རླབས་ཆེན་སྐད་ཡིག་ཅིག་ཀྱང་ཡིན། འདི་ནི་ཧི་མ་ལ་ཡའི་རིག་གཞུང་ཀུན་གྱི་ཕྲེང་ཐག་ལྟ་བུ་ཡིན། འབྲུག་པ་སོགས་སྙིང་ཆུང་ཆུང་སྡར་མ་འགའ་རེ་རྒྱ་མིར་སྐྲག་སྟེ། རང་ཉིད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དེ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཁོངས་སུ་མི་གཏོགས་རབས་བརྗོད་མོད། འོན་ཀྱང་། དེ་ནི་མིག་ཅན་གྱིས་གཟུགས་ཅན་ལ་བལྟ་བ་ཡིན་པས་རྣམ་དཔྱོད་ལྡན་པ་དག་གིས་བལྟས་པ་དང་ཀློག་པ་ཙམ་གྱིས་ཤེས་ནུས། ད་དུང་འབྲུག་རྒན་སྡར་མ་དེ་ཚོས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གསེར་ལྟ་བུ་འདྲ་བོ་དེར་ཧིན་སྐད་དང་བལ་སྐད། དེ་བཞིན་དབྱིན་སྐད་སོགས་ཀྱིས་བསྲེས་ལྷད་ཅུང་ཙམ་བརྒྱབ་རྗེས་སྐད་ཡིག་འདིའི་མིང་ལ་རྫོང་ཁ་ཟེར་བ་ལས་བོད་སྐད་ཡིག་མི་ཟེར་ཅེས། མཛེ་བོ་རང་སྣང་མཐོ་བ་ལྟ་བུར་བླུན་པོ་གཅེར་རྒྱུག་བྱེད་པ་ནི་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་དང་ཁྱད་པར་དུ་ཧི་མ་ལ་ཡའི་རིག་གཞུང་གིས་ཟིན་པའི་སྐྱེ་འགྲོ་ཡོངས་ཀྱི་གྱོང་གུན་རེད་དོ། །

གསལ་བྱེད།

ཀ [ka]	ཁ [ˈka]	ག [ɡa]	ང [ŋa]
ཅ [tɕa]	ཆ [ˈtɕa]	ཇ [dʑa]	ཉ [ɲa]
ཏ [ta]	ཐ [ˈta]	ད [da]	ན [na]
པ [pa]	ཕ [ˈpa]	བ [ba]	མ [ma]
ཙ [tsa]	ཚ [ˈtsa]	ཛ [dza]	ཝ [wa]
ཞ [ʑa]	ཟ [za]	འ [ɥa]	ཡ [ja]
ར [ra]	ལ [la]	ཤ [ɕa]	ས [sa]
ཧ [ˈa]	ཨ [a]

བོད་སྐད་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས།

བོད་སྐད་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་ཁུལ་གྱི་ཡུལ་སྐད་དབྱེ་བ།

བོད་སྐད་ནི་ཡུལ་ཁག་ལྔའི་ནང་གི་ཡུལ་མིས་བེད་སྤྱོད་བྱེད། བོད། འབྲུག བལ་པོ། རྒྱ་གར། པ་ཀི་སི་ཐན་བཅས་ཡིན། བོད་སྐད་ནང་ཁུལ་ལ་ཡུལ་སྐད་མི་འདྲ་བ་ཆེ་ཁག་ཁ་ཤས་ཤིག་གཤམ་དུ་བཀོད་ཡོད། དེ་ནི་ངའི་བློ་ངོར་ཡོད་ཚད་རགས་བསྡུས་ཀྱིས་བཀོད་པ་ཙམ་ལས་ཞིབ་འཇུག་གཏིང་ཟབ་བྱས་ཐུབ་མེད། སྣོན་འཕྲི་དང་། མིང་འདོགས་སྟངས། དབྱེ་བ་དགར་སྟངས་སོགས་ལ་བསམ་འཆར་འདོན་རོགས།

བོད།

• དབུས་སྐད། ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་ཁོང་གཏོགས་ཀྱི་རྫོང་ཁ་ཤས། • གཙང་སྐད། གཞིས་རྩེ་ས་ཁུལ། • ཀོང་པོའི་སྐད། ཉིང་ཁྲི་ས་ཁུལ། • སྟོད་སྐད། མངའ་རིས་ཁུལ། • ལྷོ་ཁའི་སྐད། ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ། • ཧོར་སྐད། ནག་ཆུ་ཁུལ། • ཁམས་སྐད། ཆབ་མདོ་ས་ཁུལ། དཀར་མཛེས་ཁུལ། ཡུལ་ཤུལ་ཁུལ། བདེ་ཆེན་ཁུལ། ཁམས་སྐད་བཤད་མཁན་ནི་ད་དུང་ཀན་ལྷོ་ས་ཁུལ་ཅོ་ནེ་དང་མངའ་རིས་ཁུལ་དགེ་རྩེ་རྫོང་སོགས་སུ་ཡང་ཡོད། • ཨ་མདོའི་སྐད། མཚོ་ཤར་ཁུལ། མཚོ་ལྷོ་ཁུལ། མཚོ་ནུབ་ཁུལ། མཚོ་བྱང་ཁུལ། རྨ་ལྷོ་ཁུལ། མགོ་ལོག་ཁུལ། ཀན་ལྷོ་ཁུལ། རྔ་བ་ཁུལ། ད་དུང་དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱི་གསེར་རྟ། ལི་ཐང་། དཔལ་ཡུལ་སོགས་འབྲོག་སྡེ་མང་པོ་ཞིག་ནི་ཨ་མདོའི་སྐད་རྒྱག་མཁན་ཡིན།

འབྲུག་ཡུལ།

• རྫོང་ཁ། རྫོང་ཁ་ནི་འབྲུག་གི་གཞུང་སྤྱོད་སྐད་ཡིན། རྫོང་ཁག་ཉི་ཤུའི་ནང་གི་རྫོང་ཁག་བརྒྱད་དེ། ཐིམ་ཕུ། སྤ་གྲོ། པུ་ན་ཁ། དབང་འདུས་ཕོ་བྲང་། སྒར་ས། ཧའེ། རྡ་གར་ན། ཆུ་ཁ་བཅས་ཀྱིས་ཡུལ་སྐད་ཡིན། • ཁྱོད་ཅ་ང་ཁ། ལྷུན་རྩེ་དང་མོན་སྒར་རྫོང་སོགས། • ལ་ཁ། དབང་འདུས་ཕོ་བྲང་གི་སྡེ་ཚོ་ཁ་ཤས། • མེ་རག་ས་སྟེང་འབྲོག་སྐད། བཀྲ་ཤིས་སྒང་གི་འབྲོག་སྡེ་ཁག་གཅིག • དུར་གྱི་འབྲོག་སྐད་དམ་འབྲོག་སྐད། བུམ་ཐང་གི་འབྲོག་པ་ཁག་གཅིག

བལ་ཡུལ།

• ཤར་པའི་སྐད། ཤར་པའི་སྐད་ནི་རི་བོ་ཇོ་མོ་གླང་མ་དང་གངས་ཅན་མཛོད་ལྔའི་འགྲམ་རྒྱུད་ཀྱི་སྡེ་ཚོ་ཁག། དེ་ཡང་ཤར་ཁུམ་བུ། རྡོ་ལ་ཁ། ཏྲ་པོལ་ལྗོངས། སན་ཁུ་ཝ་ས་སྦ། སེན་དྷུ་པལ་ཅོག་སོགས་དང་ད་དུང་བོད་ཀྱི་འགྲམ་ས་ཁུལ་དུ་ཡང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་མཁན་ཡོད། • དོལ་བོའི་སྐད། དོལ་བོ་རྫོང་། • གློ་བོའི་སྐད། གློ་སྨིན་ཐང་རྫོང་། • གྲོག་པོ་སྒོ་ལའི་སྐད། ཏྲ་པོལ་ལྗོངས་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་སྡེ་ཚོ་ཁ་ཤས་ཤིག

རྒྱ་གར།

• འབྲས་ལྗོངས་སྐད། འབྲས་ལྗོངས་སམ་སི་ཀིམ་མངའ་སྡེའི་ཁུལ། • ལ་དྭགས་སྐད། འཇམ་མུ་ཀ་ཤི་མིར་མངའ་སྡེའི་ལ་དྭགས་རྫོང་། སྐར་རྒེལ་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་ཟངས་དཀར་སོགས། • པུ་རིག་སྐད། ལ་དྭགས་ཁོངས་ཀྱི་སྡེ་ཚོ་ཁ་ཤས། • སྤི་ཏི་སྐད། ཧི་མ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་ཁོངས་ལ་ཧུལ་དང་སྤི་ཏི་སོགས། • གར་ཞྭ་སྐད། ལ་ཧུལ་དང་སྤི་ཏི། • ཉམ་སྐད། ཁུ་ནུ་རྫོང་།