ཨེ་སི་ཡ་

ཨེ་སི་ཡ་ (/ˈeɪʒə/ i AY-zhə, UK /ˈeɪʃə/ AY-shə) ནི་ འཛམ་གླིང་གི་ས་ཆ་དང་ མི་རློབས་ གཉིས་ཆ་ར་གི་ཐད་ལུ་ འཛམ་གླིང་གི་ དར་ཁྱབ་ཆེ་བའི་ མང་སྡེ་གླིང་ ས་ཆ་འདི་ ཀི་ལོ་མི་ཊར་གྲུ་བཞི་ས་ཡ་༤༤ ལྷགཔ་ཅིག་ཡོདཔ་དང་ ས་ཆ་འདི་ ས་ཆ་ཡོངས་བསྡོམས་ལས་ བརྒྱ་ཆ་༣༠ དེ་ཅིག་དང་ ས་ཆ་ཡོངས་ཀྱི་ས་ཆ་ལས་ བརྒྱ་ཆེར་༨ དེ་ཅིག་ཡོདཔ་ཨིན། འཛམ་ མི་རློབས་ སྡོད་སའི་ས་གནས་ཅིག་ཨིནམ་ད་ [1] འདི་ཡང་ འགོ་དང་པ་གི་རྒྱལ་རབས་ཚུ་གི་ ས་ཁོངས་ཅིག་ཨིན་མས། .༧ ཡོད་པའི་ནང་ འཛམ་གླིང་གི་མི་རློབས་བརྒྱ་ཆ་༦༠ དེ་ཅིག་ཡོདཔ་ཨིན།

ཨེ་ས་གཞི་ ཡུ་རོ་པི་ཡ་དང་ ཡུ་རོ་པེ་ཡ་དང་ ཡུ་རོབ་ ཨ་ཕ་རོ་-ཡུ་རེས་ཡ་གཉིས་ཆ་ར་ལུ་ ཡུ་རོ་པུ་དང་ ཨ་ཕི་རི་ཀ་ ས་ཆ་སྦོམ་གཅིག་བགོ་བཤའ་རྐྱབ་ཡོདཔ་ཨིན། སྤྱིར་བཏང་གི་གནས་ནང་ ཨེསི་ཊི་ཀིའུ་རྒྱ་མཚོ་འདི་ ཤར་ཕྱོགས་ལུ་ རྒྱ་མཚོ་རྒྱ་མཚོ་རྒྱ་མཚོ་ རྒྱ་མཚོ་རྒྱ་མཚོའི་ལྷོ་ཕྱོགས་དང་བྱང་ཕྱོགས་ལུ་ Arctic Ocean ཀྱིས་མཐའ་མཚམས་ལུ་ཡོདཔ་ཨིན། ཨེ་སི་ཡ་དང་ ཡུ་རོབ་གི་ས་མཚམས་དེ་ བྱུང་རབས་དང་ ལམ་སྲོལ་གྱི་བཟོ་རྣམ་ཅིག་ཨིནམ་ལས་ ཁོང་གཉིས་ལུ་ བཟོ་རིག་དང་ ས་གནས་ཀྱི་དབྱེ་བ་གསལ་ཏོག་ཏོ་མེད་ནི་དེ་གིས་ཨིན། འདི་ཡང་ རང་འདོད་ཅན་ཅིག་ཨིནམ་ལས་ དུས་རྙིང་པའི་དུས་རབས་ནང་ འགོ་དང་པ་བཟོ་ཚར་བའི་བསྒང་ལས་ གནས་སྟངས་དེ་ནང་ འགྱོ་ནི་ཨིན་མས། ཡུ་རོ་ཨེ་ཤི་ཡ་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ དཀར་རྒྱ་མཚོ་གཉིས་ལུ་ བཀྲམ་སྤེལ་འབད་མི་དེ་ ཤར་ནུབ་ ལམ་སྲོལ་དང་ སྐད་ཡིག་དང་ མི་རིགས་ཀྱི་ ཁྱད་པར་ལུ་ སྟོན་དོ་ཡོདཔ་ལས་ ཁ་ཅིག་གིས་ དབྱེ་ཁག་སོ་སོ་སྦེ་ བཟོ་མི་དབྱེ་བ་ལུ་བརྟེན་ ཁྱད་པར་སྦོམ་སྦེ་ར་ བྱུང་དོ་ཡོདཔ་ཨིན། ཨེ་ཤི་ཡ་འདི་ ཨེ་ཤི་ཡཱན་ལས་སོ་སོ་སྦེ་འཕྱོག་ས་ཡོད་པའི་ སུ་ཨེ་ཛའི་ལམ་གྱི་ཤར་ཕྱོགས་ལུ་ཡོདཀརཔོ་ ཨེ་ཤི་ཡའི་ཤར་ཕྱོགས་ཁ་ཐུག་ལུ་ ཨེ་ཤི་ཡཱ་གི་རྒྱ་མཚོ་དང་ ཨེ་ཤི་ཡན་རྒྱ་མཚོ་ དེ་ལས་ ཨེ་ཤི་ཡན་གྱི་རྒྱ་མཚོ་དང་ རྒྱ་མཚོ་ཀཱ་སི་པི་ཡཱན་གྱི་རྒྱ་མཚོ་ཚུ་ཡོདཔ་ད་ ཨེསི་ཡ་དེ་ ཡུ་རོབ་ལས་སོ་སོ་ཨིནམ་ཨིན།

རྒྱ་ནག་ རྒྱ་གར་ འཛམ་གླིང་གི་དཔལ་འབྱོར་སྦོམ་ཤོས་ཅིག་སྦེ་ ཚོང་འབྲེལ་འཐབ་ཡོདཔ་ད་ སྤྱི་ལོ་༡༨༠༠ ལས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ སྤྱི་ལོ་༡༨༠ ལུ་ཨིན་མས། China was a major economic power for much of recorded history, with the highest GDP per capita until 1500, and for many the legendary wealth and prosperity of the ancient culture of India personified Asia, attracting European commerce, exploration, and colonialism. Silk Roadའདི་ ཨེ་ཤི་ཡ་གི་མཐའ་མཚམས་ལུ་ ཤར་ནུབ་ཀྱི་ཚོང་འབྲེལ་ལམ་ངོ་མ་ཅིག་ལུ་འགྱུར་ཡོདཔ་ད་ མ་ལ་ཀ་གི་རྒྱ་མཚོ་དེ་ རྒྱ་མཚོ་གི་ལམ་ངོ་མ་ཅིག་ཨིན་མས། འི་དུས་རབས་ནང་ ཨེ་སི་ཡ་གིས་ དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཤུགས་ཤུགས་དང་ མི་རློབས་ཡར་སེང་སྒྲིང་སྒྲི་ཅིག་བཏོན་ཡོདཔ་ཨིན་རུང་ མི་རློབས་ཀྱི་ཡར་སེང་ཡོངས་བསྡོམས་དེ་ མར་བབས་སོང་ནུག།

ཨེ་སི་ཡ་དེ་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྡེ་ཚན་དང་ ལམ་སྲོལ་ དེ་ལས་ གནས་སྟངས་དང་ དཔལ་འབྱོར་དང་ རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ མཐུན་ལམ་ དེ་ལས་ གཞུང་གི་ལམ་ལུགས་ཚུ་ནང་ རིགས་དང་ ས་གནས་ཚུ་ནང་ ཁྱད་པར་སྦོམ་སྦེ་ར་ཡོདཔ་ཨིན།